POINT013: ‘Routekaart ondersteuning hb-leerlingen in het po
Binnen de onderzoekswerkplaats POINT013 2.0 is de ‘Routekaart voor ondersteuning van (hoog)begaafde leerlingen in het basisonderwijs’ ontwikkeld. In dit document lees je meer over de aanleiding, doelgroep en werkwijze van de routekaart. In het document daaronder vind je de routekaart.
Artikel POINT: (Hoog)begaafd en hoogsensitief: Feit, fabel of …
In de praktijk wordt hoogsensitiviteit vaak als kenmerk van (hoog)begaafdheid gezien. Zo zouden veel (hoog)begaafde kinderen meer prikkels waarnemen en deze prikkels ook intenser ervaren en verwerken. Is het inderdaad zo dat (hoog)begaafde kinderen vaker hoogsensitief zijn? Deze vraag vormde de aanleiding voor het POINT-onderzoek onder meer dan duizend kinderen in het basisonderwijs.
Wiersma verdubbelt geld voor hb-onderwijs
Onderwijsminister Dennis Wiersma trekt volgend jaar 23,5 miljoen euro uit voor onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen. Dat meldt hij op 23 december in een brief aan de Tweede Kamer. Zo wil de minister iets doen aan de grote groep thuiszitters voor wie nu geen geschikt onderwijs is georganiseerd. Tegen de 14 miljoen aan onderwijs voor kinderen die (hoog)begaafd zijn in 2022 is dit een flinke stijging. Dit bedrag zal oplopen tot 28 miljoen in 2024, een verdubbeling dus.
Meer dan alleen geld presenteert de minister een totaal plan van aanpak met structureel geld, anders dan zijn voorganger. Minister Slob riep een subsidie regeling in het leven voor het bijscholen van leerkrachten. Die regeling was ontoereikend en niet structureel.
Het is de bedoeling, meldt Wiersma, dat de subsidie voor onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen onderdeel wordt van de bekostiging. ‘Het doel is om de beschikbare middelen structureel beschikbaar te stellen, zodat de groep (hoog)begaafde leerlingen duurzaam van passend onderwijs worden voorzien’, aldus de minister. Op dit moment komt het nog regelmatig voor dat (hoog)begaafde kinderen geen goed onderwijs krijgen of zelfs thuiszitten, haalt Wiersma uit gesprekken die hij met deze kinderen heeft gevoerd. ‘Keer op keer waren dit schrijnende verhalen die mij raakten’, aldus de minister. Hij vindt dat de behoefte aan ondersteuning van deze leerlingen eerder moet worden erkend en dat ze ook beter moeten worden geholpen.
Lees het hele artikel op onderwijscommunity.nl…
Een nieuw lid stelt zich voor: O.b.s. Mozaïek
O.b.s. Mozaïek Doetinchem is sinds deze maand nieuw aspirant-lid. Monique van Ostaay is leerkracht en specialist begaafdheid voor stichting IJsselgraaf. Zij stelt de school voor.
O.b.s. Mozaïek Doetinchem is een Daltonschool. Wij leren ieder kind zelfstandig te worden en zich verantwoordelijk te voelen voor hun eigen leerproces. Dit lukt ons doordat ieder kind een persoonlijk takenblad krijgt, keuzes mag maken om wel of niet deel te nemen aan een instructie en een persoonlijke inbreng heeft in welke onderwerpen hij/zij zich verder wil verdiepen. De leraar is coach. Hij/zij houdt de leerlingen in de gaten en stuurt bij indien dit nodig is.
Naast het zelfstandig werken is er ook veel aandacht aan het werken en spelen in groepjes. Om later als volwassene te kunnen deelnemen aan de samenleving, moet je kunnen samenwerken. Ook met mensen die je niet zelf kiest. Zo leren kinderen naar elkaar te luisteren en respect voor elkaar te hebben
De hoogbegaafde leerlingen leren we uitdagingen aan te gaan die passen bij hun manier van denken. Door moeilijke opdrachten te doen leren ze ook dat niet alles vanzelf gaat maar dat ze zich moeten inspannen om hun doel te bereiken.
Waarom zijn jullie lid geworden?
Op school zijn wij al bezig met het verzorgen van onderwijs aan (hoog)begaafden leerlingen maar hierin willen we ons nog verder ontwikkelen en profileren. Daarom hebben wij dit jaar een aanvraag gedaan voor lidmaatschap bij de vereniging van BegaafdheidsProfielScholen (BPS). Door deel uit te maken van een netwerk van scholen die veel ervaring hebben met onderwijs aan en begeleiding van hoogbegaafde leerlingen hopen wij ons nog verder te kunnen ontwikkelen op dit gebied. Bovendien kunnen wij ons naar ouders toe duidelijker profileren dat wij kwalitatief goed onderwijs verzorgen voor (hoog)begaafde leerlingen.
Wat zouden andere scholen van jullie kunnen leren?
Voor andere scholen is het mogelijk interessant om te zien hoe Daltononderwijs ervoor zorgt dat er een brede talentontwikkeling mogelijk is. Zo krijgen alle leerlingen in de school de ruimte voor een op hun behoefte samengesteld programma. Om dit mogelijk te maken brengen wij aan het begin van het jaar de onderwijsbehoefte van de leerlingen in kaart en passen hierbij het onderwijsaanbod op individueel niveau aan. Dit vertaalt zich onder andere op de takenbladen. Iedere leerling bewandelt zo (deels) zijn eigen leerroute.
Maatwerk, talentbegeleiders en ruimte geven – Het Titus Brandsmalyceum
In oktober 2022 kregen acht scholen (opnieuw) het certificaat Begaafdheidsprofielschool. Twee van deze scholen bestaan nu 100 jaar: basisschool School op de Berg (lees dat artikel hier) en het Titus Brandsmalyceum. Raquel van Erven Escudero Losa is bij de laatste docent Spaans en coördinator talentbegeleiding.
“Van oorsprong ben ik pedagoog, ik heb zo’n tien jaar in de jeugdzorg gewerkt. Zeven jaar geleden heb ik de switch naar het onderwijs gemaakt. Ik ging toen hier werken, op het Titus Brandsmalyceum. Het is een school in het centrum van Oss, voor havo, vwo en gymnasium. We hebben zo’n 1.450 leerlingen.
Kennis is maar de helft, is ons motto. We zetten breed in op de verschillende talenten van leerlingen. We moedigen leerlingen aan tot onderzoeken, ontdekken en een eigen mening vormen. We willen leerlingen helpen hun grenzen te verkennen en verleggen, er is ruimte voor eigen initiatief en talent. Om dit mogelijk te maken bieden we voor alle leerlingen individuele, persoonsvormende ontwikkelingsmogelijkheden.”
De talentbegeleider als tweede mentor
“Onderwijs op maat zit in de hele school, dat vloeit erg mooi door naar de hb-leerling. Het klinkt natuurlijk makkelijk, maar om maatwerk in een grote school te faciliteren, is lastig. Hb-leerlingen zitten in reguliere klassen. Naast een mentor hebben zij een talentbegeleider. We hebben er drie, waaronder mijzelf. Met elke hb-leerling bespreken we of hij of zij gebruik wil maken van ons begeleidingsaanbod. Sommigen doen niets extra’s, anderen nemen deel aan het verrijkingsprogramma, trainingen executief functioneren, doen mee aan een programma op de universiteit, et cetera. Eigenlijk kan heel veel, als het maar is waar de leerling behoefte aan heeft.
Als talentbegeleider volg je leerlingen gedurende hun gehele middelbare schoolperiode. Je leert daardoor een hb’er goed kennen, je volgt zijn ontwikkeling door de jaren heen. Ik denk dat je hem of haar daardoor goed kunt helpen. Bij vaste evaluatiemomenten zijn we als talentbegeleider betrokken. Ouders kunnen ook gesprekken met ons aanvragen. Mijn twee collega’s en ik zijn ook geschoold hierin, onder andere door Joost de Maree, Esther de Boer en Novilo.”
Hoe werkt maatwerk?
“Een leerling komt naar me toe met een vraag, een verzoek of een dilemma. We oriënteren ons samen eerst op oplossingen. Vervolgens maak ik afspraken met de leerling en ga ik uitzoeken wat er mogelijk is. Dat overleg ik met de docent en de betreffende teamleider. Een leerling kan zich vervelen bij wiskunde, omdat hij de stof al goed beheerst en liever de tijd anders besteedt. Dat vertrouwen geven we dan, elke leerling moet de kans krijgen om zelf het onderwijs (deels) in te vullen. Uiteraard houden we wel een vinger aan de pols.
Zoals ik al zei, nee van een docent is geen optie. Mocht dat voorkomen dan bespreek ik dat met de teamleider. Die gaat dan weer in gesprek met de betreffende docent. En dan vooral: waar zit je angst, wat denk je dat er gebeurt als deze leerling je lessen mag missen?
Een ander voorbeeld, ik begeleid een hb-leerling, zij zit de helft van haar tijd in het open leercentrum. Voor veel vakken loopt ze voor, dus ze mag zelf een deel van haar tijd invullen. Alleen, het lukt haar niet. ‘Ik heb geen idee wat ik moet doen als ik daar zit’, zegt ze. Ze heeft te veel vrijheid. Samen met haar mentor heeft ze haar taken kleiner gemaakt, behapbaarder. Ze vertelt ook aan het personeel van het leercentrum wat ze gaat doen, ze laat achteraf aan hen zien wat ze heeft gedaan. Dat helpt haar enorm. Ruimte gunnen betekent ook de leerling fouten laten maken. Of zelf tot inzichten komen. Maar reflecteer wel samen.”
Fysieke ontmoeting
“We vinden het erg belangrijk om de kinderen te zien en met elkaar in contact te laten komen. Dat doen we bijvoorbeeld door een fysiek hb-lokaal. Op maandag, dinsdag en donderdag zijn de talenbegeleiders in het lokaal aanwezig, kinderen kunnen lessen missen om naar ons te komen.
Ze mogen dan huiswerk maken, of aan een project werken. Maar ze komen vooral om te praten, over wat ze bezig houdt, waar ze tegenaan lopen. We zorgen ervoor dat ze elkaar helpen. Ik maak dan groepjes: onderbouw bij elkaar, bovenbouw bij elkaar. Het is mooi om te zien wat er dan gebeurt, hoe ze elkaar steunen, naar elkaar luisteren en tips geven.”
Keuzes maken
“Een aantal jaren geleden werden we aspirant-lid van de vereniging. Dat dwong ons, en de schoolleiding, om keuzes te maken. Om een voorbeeld te geven, we waren bezig met het opzetten van maatwerk-programma’s. Toen kon een docent nog zeggen dat een leerling een les niet mocht missen. Dat is nu geen optie meer, de schoolleiding staat erachter.
Op studiedagen staat hb op het programma. We proberen dan in te spelen op veelvoorkomende vragen van collega’s, zoals ‘hoe kan ik extra uitdaging bieden?’ Of: ‘hoe kan ik loslaten en zeker weten dat het toch goed gaat komen met deze leerling?’ ”
Titus Tussenjaar
“Sinds drie jaar hebben we het Titus Tussenjaar. Deze is bedoeld voor leerlingen die klaar zijn met de basisschool maar nog niet toe zijn om de stap naar de brugklas te maken. Dit tussenjaar is ontwikkeld samen met basisscholen, ook in de uitvoering werken we samen: er wordt zowel lesgegeven door docenten uit het basisonderwijs als door docenten van onze school.
We merken dat voor een aantal leerlingen de overstap naar brugklas toch lastig blijkt te zijn. Daar zijn we over aan het nadenken. Moeten we bijvoorbeeld een aparte klas maken, of dat hb-leerlingen een dag in de week een apart programma krijgen? Er heeft een evaluatie plaatsgevonden met alle oud-Tussenjaar-leerlingen. Veel zeggen dat ze niet zo nodig de hele dag met andere hb’ers in de klas hoeven te zitten. Voor de leerlingen die daar behoefte aan hebben ontwikkelen we een nazorgtraject.
In de toekomst zou een doorlopende leerlijn iets kunnen zijn op onze school. Van basisschool tot en met universiteit. Ook zou ik versnellen meer terug willen zien. We zijn erg goed in compacten en maatwerken. Versnellen nog niet. Ik zit in een professionele leergemeenschap met het Zwijsen College, dat heeft een fastlane traject in de bovenbouw. Dat vind ik erg interessant.”
Leestip
Maureen Kramer-Tinnemeier, Actief executief.
Dat is het boek dat wij het meest gebruiken. Als we workshops ontwikkelen voor onze hb-leerlingen, dan putten we hieruit.
School op de Berg: hb-onderwijs als de gewoonste zaak van de wereld
“In oktober 2022 kregen acht scholen (opnieuw) het certificaat Begaafdheidsprofielschool. Twee van deze scholen bestaan nu 100 jaar: het Titus Brandsma Lyceum (lees dat artikel hier) en basisschool School op de Berg. Noëlle Joosen is leerkracht en coördinator van de plusklas, Lennie Tijmstra is teamleider onderbouw.
Lennie Tijmstra: “We zijn een katholieke basisschool in Amersfoort met ongeveer 550 leerlingen. De basis van ons onderwijs is dat we uitgaan van de behoeften en leerstrategieën van het kind. Mede daardoor zijn onze leerresultaten hoog. En door de inzet van vakspecialisten en het werken met de Kwaliteitsgroep Begaafdheid; die is verantwoordelijk voor scholing en begeleiding van het team op het gebied van begaafdheid.
Voor (hoog)begaafde en (hoog)intelligente leerlingen hebben we een doorlopende leerlijn. Dit aanbod omvat compacten, verrijken en de mogelijkheid tot deelname aan een interne plusklas. We werken in de regio samen met andere scholen, zoals het het Corderius College. Binnen onze onderwijsstichting spelen we een voortrekkersrol als het gaat om hoogbegaafdheid.
Onze school heeft lang geleden gekozen voor hb-onderwijs. Er waren toen al leraren die kennis daarover hadden, dat hebben we verder uitgebouwd. We zorgen ervoor dat leraren vrijgeroosterd worden en dat ook leerlingen uit de klas mogen om extra activiteiten te doen. Op dit moment doet Noëlle dat samen met twee collega’s”
Noëlle Joosen: “Ik ben begonnen als ergotherapeut in een revalidatiecentrum. Mijn kinderen zaten zo’n twintig jaar geleden op deze school, in die tijd heb ik de switch naar het onderwijs gemaakt.
Het is mooi om te zien welke ontwikkeling we hebben doorgemaakt. In het begin boden we activiteiten en projecten aan. Dat doen we nog steeds, alleen zijn die nu een middel om andere doelen te bereiken, zoals je vaardigheden en talenten ontwikkelen, persoonsvorming en het stimuleren van samenwerken. En, erg belangrijk, we leren de leerlingen omgaan met hun frustraties.”
“Je moet kinderen laten beseffen dat soms iets niet lukt, dat je niet alles kunt.
En dat je daarvan heel veel leert.”
Tijmstra: “Het leren leren is erg belangrijk. Deze kinderen kunnen prima op hun intelligentie alleen de basisschool doorkomen. En vaak ook nog een deel van het voortgezet onderwijs. Ze lopen niet tegen barrières aan, er is geen leerkuil. Je moet kinderen laten beseffen dat soms iets niet lukt, dat je niet alles kunt. En dat je daarvan heel veel leert. Voor een leerkracht met dertig leerlingen is het natuurlijk ook erg lastig om te zorgen voor de leerkuil.
Een tijdje geleden liep ik door de school en hoorde gefrustreerde kinderen. Noëlle had de hb-leerlingen tegen hun grenzen aan laten lopen. Ze moesten een huis ontwerpen en daarna uitvoeren in klei. Tekenen ging nog wel, maar kleien….dat was erg lastig. Natuurlijk is het niet leuk voor de leerlingen, maar dit soort ervaringen zijn belangrijk.”
Joosen: “We zoeken inderdaad vaak de grenzen op. Daar waarschuwen we ouders voor. Het is wel eens voorgekomen dat we een mailtje krijgen dat hun kind niet meer naar de plusklas wil. Uiteraard gaan we daarmee aan de slag.
Lennie zei het al, voor een leerkracht is het lastig om dit in een volle klas te doen. Daarom hebben we een – fysieke – plusklas. Die bestaat nu zo’n 25 jaar. Op dinsdag en woensdag komen we met 28 kinderen, ook van andere scholen, bij elkaar. We zijn met drie begeleiders, we verdelen de groep dan en gaan aan de slag met onderwerpen als filosofie, talenten ontdekken, debatteren en persoonlijke doelen stellen. De middagen zijn gereserveerd voor Levellab groep 3 en groep 4. Deze groep krijgt een uur per week projectonderwijs.”
“Het begint in de eigen klas. Je wilt de kinderen zoveel mogelijk daar bedienen.”
“Maar het begint in de eigen klas. Je wilt de kinderen zoveel mogelijk ook daar bedienen. De kinderen werken in de groepen voornamelijk aan levelwerk, verbredende stof naast de verdiepende stof die bij de methode hoort. In de plusklas wordt daarover uitleg gegeven. Ook voor de leerlingen die alleen levelwerk hebben en niet in de plusklas zitten.”
Tijmstra: “We hebben een stroomschema dat we hanteren als een leerling naar de plusklas zou kunnen. Wat is er al in de klas gedaan? Wat kunnen we daar nog meer doen? Een slim kind gaat niet meteen naar de plusklas. Overigens werken we niet met IQ-testen, we gaan uit van de professionals in de klas in samenwerking met Noëlle en haar twee collega’s.”
Joosen: “Dat betekent dat we onze leerkrachten regelmatig bijscholen, opfriscursussen organiseren. Zodat ze in hun klas makkelijker de hb-leerlingen kunnen helpen. En hen ook kunnen signaleren. Een onderwerp dat we regelmatig voorbij laten komen is het verschil tussen hoogbegaafd en zeer intelligent. Daar zit een wezenlijk verschil tussen. Hele slimme leerlingen hebben voldoende aan verdieping. HB-leerlingen vragen door, zijn niet snel tevreden met een antwoord, denken creatief, zoeken andere oplossingen.”
Tijmstra: “Het mooie is dat deze werkwijze heel normaal bij ons is geworden. Het inbedden in beleid en begroting was destijds wel een dingetje. We vonden dat dit een schoolbeslissing moest zijn. Als de schoolleiding dit belangrijk vindt dan is het makkelijker om mensen mee te krijgen. Het wordt ook een stapje hoger gedragen, bij het bestuur van onze stichting.
In het begin zeggen mensen: moeten we dat nu echt doen? Dan gaat het lopen, mensen zien de urgentie en de meerwaarde. Ze zien de verandering bij de leerlingen, die worden blijer, enthousiaster, trotser. En nu is het business as usual.”
Talent: ‘Bloom is meer dan (we) denken’
Bij de meeste leerkrachten is de taxonomie van Bloom inmiddels bekend, zeker bij diegenen die met begaafde leerlingen werken. Toch komen veel mensen niet verder dan ‘hogere orde denkvaardigheden’. Dat is jammer, want de taxonomie van Bloom biedt een prachtig kader voor differentiatie en rijk onderwijs.
Column #8 Marko Otten: ‘A sense of connection and belonging’
Trentham (Vic) 19-11, 2022
De grote ECHA-conferentie, begin september in Den Haag gehouden, gaf er opnieuw blijk van dat de educatieve bemoeienis met hoogbegaafde leerlingen een internationaal gegeven is. Ondanks de grote verschillen die er tussen landen bestaan in bijvoorbeeld schoolsystemen was de herkenning groot waar het ging om de specifieke noden van kinderen uit de doelgroep.
Op familiebezoek in Australië heb ik een equivalent gevonden van onze begaafdheidsprofielschool: de Mac.Robertson Girls High School for high ability students in Melbourne, ter plaatse bekend en beroemd als MacRob. Het is een van de vier staatsscholen voor hoogbegaafde kinderen die wordt gefinancierd door de deelstaat Victoria en die moeten concurreren met private instellingen.
Ik word er ontvangen en rondgeleid door de rector, Mrs. Sue Harrap. Zij is tijdens de covid-lockdowns aangetreden als schoolleider en heeft pas sinds kort een begin gemaakt met de realisatie van haar ambities voor de school. Ik heb goede herinneringen aan ons gesprek over die ambities, het wezen van hoogbegaafdheid en de systeemverschillen die meteen in het oog springen.
Op het eerste gezicht kunnen er bijna niet meer verschillen bestaan tussen haar school en de BP-scholen van onze leden. Ten eerste zouden bij ons aparte scholen voor (geüniformeerde) jongens en meisjes niet erg modern overkomen. Maar in Melbourne kijkt niemand er van op. Een ander verschil is de identificatie van MacRob’s hoogbegaafde kinderen door middel van ‘selective entry’, een toelatingsexamen. Dit examen wordt buiten de school afgenomen door een soort cito-instituut en is extreem hoog afgesteld. Het bestrijkt een breed scala aan vakken en alleen de allerbeste leerlingen komen over de drempel.
Na voorselectie door de middenscholen melden zich honderden meiden uit heel Victoria aan en slechts een beperkt deel ervan wordt toegelaten. Zij zijn dan 14 en moeten zich in 4 jaar voorbereiden op een internationaal baccalaureaat of de Victoriaanse versie ervan (VCE). Het streven naar excelleren en prestatiedruk zijn respectievelijk positieve en negatieve uitwerkingen van het academische aanbod in de klas: literatuur, taal, wiskunde, zaakvakken en exacte vakken. Een pocket uitgegeven door de leerlingenraad gaat over ervaringen van leerlingen met het programma en geeft handreikingen hoe om te gaan met de stress. Het boekje doet echter geen concessies. De ondertitel luidt: ‘Firm in striving, fine in action’.
In het gesprek over de ambities van Sue Harrap komen er ineens bekende begrippen op tafel want ja, men kampt op de school met een percentage onderpresteerders en ja men heeft ook programma’s voor dubbel bijzondere kinderen die hier gewoon autistisch genoemd worden. Sue legt – voor het eerst op deze school – accenten bij niet-academische programmaonderdelen die gericht zijn op welzijn en emotionele en sociale ontwikkeling van de leerlingen. Misschien is dit extra belangrijk omdat de kinderen afkomstig zijn uit een veelvoud van etnische en culturele achtergronden.
Zij wil van MacRob een belangrijke speler maken op het gebied van inclusiviteit in de staat Victoria en daarom streeft zij ernaar ‘to provide a deep sense of connection and belonging for our students. MacRob is a school where you can be yourself and be celebrated for that.’ Meer differentiatie is mogelijk een volgend doel en de leraren moeten wat haar betreft ertoe bijdragen dat leerlingen worden toegerust ‘to fulfill their definition of succes and happiness.’ Het lijkt me een hele uitdaging om dat te combineren met die hoge cognitieve standaarden van de school.
Ik heb een voorschot genomen op jullie instemming en gezegd dat ze welkom is om een of meer BP-schoolbezoeken af te leggen, mocht ze ooit besluiten naar Nederland af te reizen.
Video-registraties ECHA2022 online
Afgelopen zomer vond van 31 augustus t/m 3 september de internationale ECHA2022 Conferentie plaats in Den Haag. Met als thema ‘Empowering Every Talent Together. Creative Ways to Enable Personal Growth’.
De presentaties van de internationale keynotes en van de sprekers op het Nederlandstalige Programma zijn nu terug te kijken op het NTCN YouTube kanaal:
– Matthew Zakreski, Failure is Fun..damental
– Ndondo Mutua, Engaging every child and youth to thrive and shine
– Niamh Stack, More than the sum of its parts
– Alexander Minnaert, Inclusive support in favor of twice-exceptional students
– Susan Baum, Five key pieces to the 2e puzzle: what I learned from the students
En de Nederlandstalige keynotes:
– Alexander Minnaert, De dubbelbijzondere stem
– Tessa Kieboom & Kathleen Venderickx, Impact van embodio’s op jongeren met een sterk ontwikkelpotentieel
– Desirée Houkema, Betekenisvol leren en zin-gevend leven
– Tijl Koenderink, De zeven fases
NTCN organiseert regionale conferenties ‘(H)erken Talent’
Het National Talent Centre of the Netherlands (NTCN) organiseert op 24 en 30 november (op 4 verschillende locaties per dag) regionale conferenties over het stimuleren van talenten en creativiteit bij kinderen, jongeren en volwassenen. Wil je in één namiddag en avond op de hoogte zijn van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van talentontwikkeling, ook voor mensen met kenmerken van begaafdheid? Meld je dan aan voor een regionale conferentie op 24 en/of 30 november a.s. De verdiepingssessies die je kunt volgen, zijn op beide data per locatie verschillend.
‘(H)erken talent’ sluit aan bij het thema ‘Samen elk talent versterken’ van de internationale ECHA2022 Conferentie die deze zomer in Den Haag werd gehouden. Deze regionale conferenties zijn een voortzetting van de kennisdeling die daar plaatsvond. Deelnemers aan het Nederlandstalige Programma van ECHA2022 ontvangen per mail een ticket voor gratis deelname aan één van deze follow-up bijeenkomsten. Voor alle andere geïnteresseerden zijn de kosten €75,- per persoon inclusief koffie/thee, soep/broodjes, borrel en materialen.