Publicatie De sociale en emotionele ontwikkeling van hb-leerlingen
Het centrale thema van deze multimediale brochure van het Kenniscentrum Hoogbegafdheid is ‘De sociale en emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde leerlingen’.
Het is een vooroordeel dat (hoog)begaafde kinderen sociaal en emotioneel achterlopen bij hun leeftijdgenoten of dat zij op zijn minst toch wel problemen hebben met hun sociale en emotionele functioneren. Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat bewijst dat dit voor al deze kinderen geldt. Het merendeel van de onderzoeken toont dat de sociale en emotionele ontwikkeling van deze kinderen net zo stevig of kwetsbaar is als die van alle andere kinderen. Er zijn kinderen die voorlopen in hun sociale en emotionele functioneren, maar er zijn ook kinderen die zich leeftijdsadequaat ontwikkelen. Er zijn kinderen die problemen hebben op dit gebied, maar er zijn er ook voor wie dit helemaal niet geldt.
Ragnild Zonneveld schreef de tekst voor deze brochure. Zij belicht vanuit een breed perspectief de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen met kenmerken van begaafdheid. Ze geeft daarin een genuanceerd beeld van wat we weten op grond van zowel wetenschappelijk inzicht als vanuit een meer praktijkgerichte context. Krista Heins verzorgde deze keer de tips voor ouders en verzorgers. Ze geeft eenvoudige handreikingen die ook meteen toepasbaar zijn en maar een beperkte inspanning vragen. Esther Wanschers leverde geeft praktische tips voor leraren.
Deze multimediale brochure bevat weer vele interessante video’s. Martin van Rooij interviewde Marije Zuidervaart (ambulant begeleider), Colette van den Hengel (orthopedagoog), Hanneke Naaktgeboren (ib’er) en Winny Bosch-Sthijns (orthopedagoog) over verschillende invalshoeken van het thema sociale en emotionele ontwikkeling. Bijzonder blij zijn we met de deepdivevideo’s van Debbie Troxclair. Zij behandelt het thema bibliotherapie in twee bijdragen: ‘Wat is het?’ en ‘Hoe kun je dit op school inzetten?’. Het zijn twee Engelstalige bijdragen die we voor de gelegenheid Nederlands ondertiteld hebben.
Column #13 Marko Otten: Patrick Lam uit Hongkong op zoek naar BPS
Op 8 februari bezocht Dr. Patrick Lam uit Hongkong twee van onze BPscholen in het kader van een werkbezoek aan ons land op uitnodiging van RITHA en Radboud University. Natuurlijk hadden we hem ál onze scholen willen laten zien, maar een bezoek aan het Stedelijk Gymnasium in Nijmegen en het Panora Lyceum in Doetinchem bood toch op basis van contrast een indringend beeld van wat Nederlandse BP-scholen willen en kunnen.
Lam is zelf rector – dat wil daar zeggen zowel onderwijskundig leider als bestuurder – van een Lutheraanse scholengemeenschap in Hongkong. Hij manifesteert zich bovendien als een internationaal actieve netwerker en daarnaast (zijn oude vak) als een gedreven geografisch onderzoeker in de arctische sfeer. Dat laatste is heel interessant, maar van polaire kou was gedurende dit bezoek weinig te merken.
Het Stedelijk Gymnasium Nijmegen oogt op het eerste gezicht als een traditionele school voor hoog- of meerbegaafde leerlingen. De eeuwenoude wortels combineert men daar met een relatief grote vrijheid voor de individuele hb-leerling en een experimentele werkelijkheid zoals in de intermezzoklas. Het Stedelijk heeft die klas uitgevonden en Dr. Lam benutte de gelegenheid om met de kinderen te praten die er met uiteenlopende basisschoolervaringen aanlandig geworden zijn. Hij gaf te kennen dat dergelijke overgangssystemen in zijn scholengroep niet bestaan. Wel zorgt men voor ongebroken aansluiting van hb-scholen primair onderwijs op de hb VO-school. En passant bleek dat de ambities van leerlingen en medewerkers van de Lutheraanse scholengroep in Hongkong op een hoog niveau zijn afgesteld.
Bij zijn vragen aan de oudere leerlingen toonde Lam zich vooral geïnteresseerd in de specialiteiten waarin de leerlingen individueel uitblinken. Onze bestuurder Harrie van Steen, adjunct op het genoemde gymnasium, kijkt met een positief gevoel terug op het bezoek van Lam aan zijn school. Maar hij ziet ook grote verschillen: “Mijn beeld van het Chinese onderwijs, en van de Lutheran Academy, is … snel heel sterk richten op cognitieve ontwikkeling, weinig ruimte voor individualiteit en creativiteit en snel herstel van wat wij als beschadigingen zien.(…) Ik vroeg me af of de Nederlandse openheid Lam nog verrast heeft. Onze derdeklasser die aangeeft dat voor hem een broodje frikadel halen in de pauze het belangrijkste moment is van de schooldag… zou je dat in China (of Hong Kong) te horen krijgen bij zo’n bezoek? Niet dat ik daar per se blij mee was, maar het geeft wel aan dat de cultuur bij ons echt open is en dat leerlingen buiten de lijntjes durven te kleuren.”
Doetinchem werd een ander verhaal. Lam toonde zich in e-mails achteraf gecharmeerd door het innovatieve gezicht dat juist het Panora Lyceum hem liet zien. Ellis Stevens, hb-coördinator, was er de gastvrouw. Zij liet, gloedvol gesecondeerd door enkele leden van haar BPS-team en een viertal leerlingen, een systeem zien dat weinig traditionele roosters kent en bestaat uit projecten en ondersteuningsuren waarin verschillende vakken participeren.
De diversiteit van onderwerpen en de aandacht voor thinking skills troffen doel bij Patrick Lam: “I am deeply impressed by the innovative curriculum development and unique arrangements of your school for the gifted students. I shared your best practices with our senior management with overwhelming feedback. I will also share this with other schools in the network in our country.”
En dat laatste lijkt te zijn gelukt. Inmiddels heeft professor Dr. Kenneth Sin van de lerarenopleiding in Hongkong een bezoek aan Nederland aangekondigd, met opnieuw de focus op hoogbegaafdheid. Hij is gespecialiseerd in (dubbel) bijzondere kinderen en directeur van het faculteit Special Educational Needs en wil graag op bezoek bij de Achterhoekse BP-school.
BPS-lezing Het Noordik: Waar zijn de meisjes?
BPS-lid Het Noordik in Almelo organiseert elk jaar een BPS-lezing. Dit jaar is het thema meisjes en hoogbegaafheid.
Waarom worden kenmerken van begaafdheid bij meisjes nog steeds minder snel herkend dan bij jongens? Wat maakt dat meisjes regelmatig minder deelnemen aan peergroeponderwijs? In deze lezing gaan we kijken waar meisjes tegenaan kunnen lopen, zowel op school als in vriendschappen. Zijn meisjes met kenmerken van begaafdheid echt zo anders dan jongens met kenmerken van begaafdheid? Hoe verloopt de ontwikkeling van kleuter tot en met de pubertijd? Is genderongelijkheid iets uit het verleden?
Welke rol kun jij spelen in het eerder en beter signaleren van cognitief talent bij meisjes? Wat hebben deze meisjes nodig om te kunnen floreren? Het doel van deze lezing is het vergroten van je kennis over meisjes met kenmerken van begaafdheid en hun omgeving zodat je ze eerder kunt herkennen en beter kunt begeleiden. Inzichten vanuit de wetenschap vertaald naar de praktijk!
Maaike Goddijn werkt als onderwijsadviseur en ECHA specialist begaafdheid bij Het ABC. Ze is docent aan de Radboud Universiteit bij de Radboud International Training on High Ability (RITHA) en heeft zich gespecialiseerd in verborgen talent bij meisjes en vrouwen. Hiernaast is ze coördinator van de Academische Werkplaats Hoogbegaafd Amsterdam- Diemen, LAB 020 en maakt ze deel uit van het programmateam van de Day a Week School.
Ga naar de site van Het Noordik
Nieuw-aspirant lid Sint Ursula stelt zich voor
Sint Ursula is een brede scholengemeenschap in de gemeente Leudal (in Midden-Limburg). Ruim 1600 leerlingen krijgen onderwijs op maat in de breedste zin van het woord. Op het vmbo met of zonder leerwegondersteuning, havo, atheneum en gymnasium wordt op een leerlinggerichte manier lesgegeven. Persoonlijk leren van de leerling staat hierbij centraal. Nicole Didden is teamleider 4/5/6 vwo.
“Onze leraren dagen de leerlingen maximaal uit om er uit te halen wat erin zit. Het doel is maatwerk voor elke leerling door passend en uitdagend onderwijs te verzorgen op het juiste niveau. We hebben hoge verwachtingen van zowel onze leerlingen als onze collega’s, waarbij iedereen wordt uitgedaagd om het beste uit zichzelf te halen.
Voor meer- en hoogbegaafde leerlingen hebben we in dit kader een uitdagend onderwijsaanbod. In 2009 zijn we gestart met de vwo-plus brugklas. Voor ontwikkelingsgelijken biedt het een positieve impuls om samen na te gaan wat de mogelijkheden op cognitief vlak zijn. Kenmerkend voor deze klas is de hoge mate van vakoverstijgende projecten waarmee we de samenhang tussen de verschillende vakinhouden zichtbaar maken.
De vwo-plus brugklas vormt een solide basis voor onze gymnasiumafdeling. Het verrijkingsaanbod in deze klas in de vorm van zes extra vakken (dit zijn onze zogenaamde verrijkingsmodules) wordt door leerlingen en ouders als een meerwaarde beschouwd. De selectie van de leerlingen van groep 8, voor de reguliere vwo-brugklas of de vwo-plus brugklas gebeurt o.b.v. de IST- en FES-test, de gegevens uit de warme overdracht van de basisscholen en de wensen van leerlingen en ouders.
In de toelatingscommissie worden deze gegevens uitgebreid naast elkaar gelegd om leerlingen zo goed mogelijk te plaatsen. In het afgelopen decennium bleek dat 75 – 80% van de geselecteerde leerlingen hun studie vervolgde en afrondde op gymnasiumniveau.
In leerjaar 2 t/m 6 wordt er verrijking geboden aan onze gymnasiasten. Ze maken een keuze uit het aanbod van verrijkingsmodules. In het schooljaar 2021-2022 zijn de coaches daarnaast gestart met het opzetten van een draaideurmodel waarin al onze leerlingen (van leerjaar 1 t/m 6, van alle niveau’s) één of meer reguliere les(sen) kunnen gebruiken om te werken aan een individueel Talentproject. Het materiaal hiervoor is afkomstig van Bureau Talent in Leiden. De coaches coördineren en begeleiden de leerlingen die hieraan deelnemen. Aan het Talentproject is een presentatiemoment gekoppeld waarbij het project meer betekenis krijgt en waar presentatievaardigheden aan bod komen.
Naast het aanbod aan onze eigen leerlingen zijn we tien jaar geleden gestart met een kangoeroeklas voor meer- en hoogbegaafde basisschoolleerlingen uit de regio. Hierbij werken we nauw samen met de basisscholen in ons verzorgingsgebied. Deze klas wordt door alle betrokkenen gezien als een waardevolle aanvulling in het (vroegtijdige) signalering traject van meer- en hoogbegaafde leerlingen.
Daarnaast is de school ook een sociale leer- en leefgemeenschap waarin medewerkers en leerlingen iedere dag opnieuw samenwerken aan een mooie toekomst voor elke leerling. Ouders worden nadrukkelijk betrokken in alles wat de school doet. Ook zoekt de school de verbinding met de maatschappelijke omgeving, basis- en vervolgonderwijs, maar ook met bedrijven, gemeente, instellingen en hulpverlenende instanties.
Sint Ursula is een school met aandacht voor de ontwikkeling van leerlingen op meerdere vlakken, waarbij ook het persoonlijke en maatschappelijke vlak wordt meegenomen. We streven ernaar de talenten en kwaliteiten van zowel leerlingen als collega’s tot ontplooiing te laten komen.
Momenteel zijn we de mogelijkheden aan het verkennen om intermezzo-onderwijs binnen onze stichting aan te bieden.
Om bovenstaande ondersteuning te kunnen bieden, wordt ons personeel op gezette momenten geschoold. Zo vindt er jaarlijks een scholing plaats die gericht is op het thema zorg. Ook worden er netwerkbijeenkomsten georganiseerd en volgen onze coaches scholing die specifiek gericht is op de begeleiding van meer- en hoogbegaafde leerlingen.
Onze 4 coaches overleggen tweewekelijks over de leerlingen die ze begeleiden en adviseren de schoolleiding over de te varen koers. Onze coaches nemen jaarlijks deel aan het congres hoogbegaafdheid. Twee collega’s hebben de RITHA opleiding gevolgd en worden ingezet als specialist hoogbegaafdheid. We maken gebruik van het zelflerende netwerk van de Stichting Onderwijs Midden-Limburg. Zo bezocht Tessa Kieboom onze school het vorige jaar om onze collega’s te scholen over de behoeften van meer- en hoogbegaafde leerlingen.
Tijdens de warme overdracht van de aangemelde leerlingen kijken we samen met de collega’s van het PO naar welke leerlingen we extra moeten begeleiden op cognitief, sociaal en emotioneel vlak. Dit geldt uiteraard ook voor de meer- en hoogbegaafde leerlingen. We hebben de ambitie om bestaande disciplines binnen school te koppelen aan de deskundigen daarvoor op school, zoals de zorgcoördinator, de gedragswetenschapper, remedial teachers en leerlingbegeleider. Op dit moment zijn er diverse mogelijkheden voor ondersteuning op het gebied van sociale en emotionele ontwikkeling bij diverse, speciaal daartoe opgeleide, collega’s op school. Deze begeleiding wordt vormgegeven door HB-coaches, mindfulness coach, sociale vaardigheidstrainer, faalangstreductietrainer, leerlingbegeleider, ambulant begeleider en gedragswetenschapper. Alle leerlingen kunnen gebruik maken van ondersteuning op sociaal-emotioneel vlak.
Waarom zijn jullie lid geworden van de vereniging?
We willen kenbaar maken dat we op Sint Ursula beschikken over kwalitatief hoogwaardig onderwijs en specifieke begeleiding afgestemd op hoogbegaafde leerlingen. Daarnaast zou een volwaardig lidmaatschap van de vereniging een erkenning zijn voor het werk dat er al jaren op dit vlak verricht wordt door vele collega’s van onze school. We delen onze kennis en ervaringen graag met anderen. Dit doen we reeds in de vorm van scholingsbijeenkomsten en netwerkbijeenkomsten. Tevens hopen wij onze expertise en aanbod te kunnen vergroten door te leren van andere scholen teneinde onze eigen leerlingen nog beter te kunnen bedienen.
Wat zouden andere leden van jullie kunnen leren als het gaat om hb en wat zouden jullie van andere leden willen leren?
Momenteel zijn we de mogelijkheden aan het verkennen om intermezzo-onderwijs aan te bieden. Uiteraard leren we graag van de ervaringen van anderen. Een bezoek aan het Stedelijk Gymnasium in Nijmegen is reeds gepland. Wij zijn nieuwsgierig naar de wijze waarop het aanbod voor meer- en hoogbegaafde leerlingen uit de bovenbouw op andere scholen structureel wordt vormgegeven. Ook zijn we geïnteresseerd in de manier waarop de begeleiding van individuele leerlingen op sociaal en emotioneel gebied wordt vormgegeven op andere scholen. Wat andere leden kunnen leren van Sint Ursula is de uitdaging die we voor leerlingen zoeken op cognitief gebied. Denk aan de vwo+-brugklas, de kangoeroeklas, talentprojecten, et cetera.
Vereniging BPS verwelkomt drie nieuwe aspirant-leden
De Vereniging BPS verwelkomt drie nieuwe aspirant-leden:
– Stedelijk Gymnasium Arnhem
– Carolus Borromeus College, Helmond
– Sint Ursula, Leudal
Op dit moment heeft de vereniging in het primair onderwijs 26 (aspirant-)leden, in het voortgezet onderwijs zijn er 59 (aspirant-)leden.
Brochure over Kansengelijkheid van het Kenniscentrum HB
In haar multimediale brochures belicht het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid telkens een ander thema. Het centrale thema van de nieuwe brochure is ‘Kansengelijkheid’.
Het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid heeft als standpunt dat álle kinderen in Nederland, ongeacht hun afkomst (sociaal-economische status, huidskleur of migratieachtergrond) en/of hun capaciteiten het recht hebben om zich te kunnen ontwikkelen. Een vrije toegang tot passend onderwijs is daarvoor erg belangrijk. Daarmee neemt het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid stelling in de discussie over kansengelijkheid en passend onderwijs. Dat willen we ook met deze brochure duidelijk maken.
NTCN-congres: Werken met 0 tot 4-jarigen met ontwikkelingsvoorsprong
𝗛𝗼𝗼𝗴𝗯𝗲𝗴𝗮𝗮𝗳𝗱𝗵𝗲𝗶𝗱, wat is dat en is het belangrijk om al jong in de gaten te hebben dat een kind kenmerken heeft van hoogbegaafdheid? Ja! Hoe vroeger, hoe beter! Zo kan er een passende omgeving gecreëerd worden en kan in de meeste gevallen een mismatch voorkomen worden.
NTCN nodigt jullie uit voor een unieke, inspirerende studiedag ‘Werken met 0 tot 4-jarigen met een ontwikkelingsvoorsprong’. Wil jij leren over het 𝗼𝗻𝘁𝗱𝗲𝗸𝗸𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗼𝗻𝘁𝘄𝗶𝗸𝗸𝗲𝗹𝗶𝗻𝗴𝘀𝗽𝗼𝘁𝗲𝗻𝘁𝗶𝗲𝗲𝗹 𝗯𝗶𝗷 𝗷𝗼𝗻𝗴𝗲 𝗸𝗶𝗻𝗱𝗲𝗿𝗲𝗻 en wat zij nodig hebben? Reserveer dan 𝟮𝟵 𝗺𝗲𝗶 𝟮𝟬𝟮𝟰 in jouw agenda! De nieuwste inzichten uit wetenschap en praktijk worden dan gedeeld!
Mis deze kans niet en houd ons in de gaten voor de inschrijvingslink die binnenkort beschikbaar zal zijn!
BPS-conferentie voor hoogbegaafde leerlingen 2024
Op vrijdag 22 maart 2024 organiseert de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen (BPS) de negende BPS-conferentie voor hoogbegaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs. De voorgaande edities werden zeer gewaardeerd door leerlingen, docenten en de sprekers, met gemiddeld een 8.
NOG ENKELE PLEKKEN BESCHIKBAAR!
Wat willen we met de conferentie?
– De leerlingen een uitdagend, verrijkend en inspirerend programma bieden. Lezingen vormen een groot deel van het programma, we besteden ook aandacht aan de ontwikkeling van metacognitieve vaardigheden. We willen ook dat de leerlingen kennis kunnen maken met het hoger onderwijs, wetenschap en hoogbegaafde studenten.
– De leerlingen verdiepende en/of verbredende kennis op vele gebieden aanbieden.
– De leerlingen inzicht en inspiratie bieden als het gaat om wetenschap en beroepenmarkt, inclusief hun rol in de maatschappij van de toekomst.
– Zorgen dat leerlingen elkaar ontmoeten.
– Zorgen voor een boost in hun zelfvertrouwen door de – voor hen – niet-alledaagse manier van kennis en inzichten verwerven.
Hoe ziet het programma eruit?
10:00 – 10:30 uur Inloop
10:30 – 12:00 uur Ronde 1
12:00 – 13:00 uur Lunch
13:00 – 14:30 uur Ronde 2
14:30 – 15:00 uur Pauze
15:00 – 16:30 uur Ronde 3
Overzicht van de lezingen en sprekers
We hebben 15 – 20 interactieve lezingen en workshops op allerlei (wetenschappelijke) terreinen. We zijn druk bezig met het invullen van het programma. Op dit moment hebben de volgende sprekers toegezegd:
- Marcel V.J. Veenman, instituut voor Metacognitie Onderzoek
- Rudolf Kampers, docent filosofie & oprichter Leren Filosoferen
- Maria Postema, vertaalster van onder andere Twilight, The Hunger Games, Gone en Divergent, schrijfster Dertiendagh
- Jelmar Hugen, universitair docent Middeleeuwse letterkunde
- Nicolaas Kraft van Ermel docent geschiedenis Oekraïne en Polen Rijksuniversiteit Groningen
- Bald de Vries, hoogleraar Interdisciplinair juridisch onderwijs, Universiteit Utrecht
- Stefan van der Stigchel, hoogleraar Cognitieve Psychologie, Universiteit Utrecht (over aandacht en concentratie)
- Wytse Lenstra, oceanographer with a PhD in marine biogeochemistry and MSc in physical oceanography and glaciology
- Alexander Minnaert, Hoogleraar Orthopedagogiek en Klinische Onderwijskunde (over dubbel bijzondere leerlingen)
- Jim Portegies, assistant Professor Applied Analysis group of the Centre for Analysis, Scientific computing and Applications (CASA), Eindhoven University of Technology (TU/e).
- Marko Otten, historicus en auteur van een boek over de jaren zestig en provo
- Ewine van Dishoeck, Hoogleraar moleculaire astrofysica, Universiteit Leiden
- Denklessen: ontdek je talenten – Tina Leyds en Deaborah Roothaert, Theresialyceum (workshop)
- Fleur Zeldenrust, computationeel hersenwetenschapper/Universitair hoofddocent Donders Centre for Neuroscience, Neurophysics
- José Borghans, hoogleraar Quantitative Immunology, UMC Utrecht
- The Lab of Life (workshop)
- Utrecht University Model United Nations (UUMUN)
- Peter Malcontent, Assistant Professor history of human rights, erkend specialist op het terrein van het Israëlisch-Palestijnse conflict en de geschiedenis van de mensenrechten
- Roland Geraerts, universitair docent Geometric Computing (simulaties van mensenmassa’s)
Meer informatie en het aanmeldformulier vind je hier…
Publicatie Schooluitval en thuiszitten
In haar multimediale brochures belicht het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid telkens een ander thema. Het thema van de tweede multimediale brochure is ‘Als school niet past: schooluitval en thuiszitten’. We denken vaak dat kinderen pas in het voortgezet onderwijs uitvallen, maar deze brochure maakt duidelijk dat dit echt niet het geval is. Bij sommige kinderen constateren school en/of ouders al op relatief jonge leeftijd dat het onderwijs niet past, of de leerling constateert dit zelf. De betrokkenen proberen dan vaak lange tijd om het onderwijs passend te maken.
Met deze brochure wil het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid bijdragen aan begrip voor de complexiteit van het probleem en zichtbaar maken dat preventie van schoolverlaten al heel vroeg in de schoolloopbaan van kinderen aandacht verdient. Passend onderwijs verzorgen is niet eenvoudig en het antwoord is niet gelegen in snelle interventies die voor elke leerling identiek zijn. Samen oog hebben voor de individuele match tussen de (hoogbegaafde) leerling en onderwijs en opvoeding en streven naar een systemische aanpak biedt de meest kansen op succes.
Vereniging BPS verwelkomt twee nieuwe leden
De Vereniging BPS verwelkomt twee nieuwe aspirant-leden:
– RKbs De Walvis, Den Haag
– Aletta Jacobs College, Hoogezand
Op dit moment heeft de vereniging in het primair onderwijs 26 (aspirant-)leden, in het voortgezet onderwijs zijn er 56 (aspirant-)leden.