Hoogbegaafdheid een handicap? Kijk liever naar het systeem!

Juriste Fleur Terpstra wil begaafdheid tot handicap laten verklaren. Dick van Hennik, voorzitter van de Begaafdheidsprofielscholen, vindt dat een slecht idee. Het is beter dat de school zich aanpast.

Fleur Terpstra wil via het College van de Rechten van de Mens hoogbegaafdheid tot handicap verklaren. In reactie daarop betogen drie psychiaters in de Volkskrant dat dit een slecht idee is, we moeten juist kijken naar hoe we het onderwijs beter voor deze groep kunnen inrichten. Het bestuur van de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen is het daar hartgrondig mee eens.

Onze leden – 75 scholen in primair en voortgezet onderwijs – bieden hoogwaardig onderwijs en begeleiding aan hoogbegaafde leerlingen, vaak al decennia lang. En dat is nodig. Lange tijd heeft het onderwijsveld zich niet bekommerd om de behoeften van deze groep leerlingen. ‘Die komen er wel’, was (en is helaas vaak nog steeds) het mantra. Nu is er meer erkenning. Helaas leidt dat niet tot een creatieve manier van denken over het onderwijs dat begaafde leerlingen nodig hebben.

Scholen blijven oplossingen zoeken binnen het bestaande systeem. Een systeem dat bijvoorbeeld voorschrijft dat leerlingen geen les mogen overslaan. Maar in die les leren begaafde leerlingen over het algemeen niets bijzonders. En we dagen ze daarmee al helemaal niet uit om hun talenten te ontwikkelen. En dat is toch waar het onderwijs voor is?

Wat ze wel leren: het nutteloos doorbrengen van hun tijd lijkt een maatschappelijke eis te zijn. Het systeem legt hen een stramien op waar de keus eenvoudig is: rebelleren of zich voegen. Dat laatste houden ze vol totdat ze gaan onderpresteren of zelfs thuis komen te zitten. Het eerste labelt hen tot lastige, niet te hanteren leerlingen met als gevolg dat ze onbegrepen en gefrustreerd ‘op de gang moeten zitten’.

Ook onderwijskundig blijven de scholen binnen het systeem. Slimme leerlingen kunnen – is de opvatting – veel oefening overslaan. De tijd die overschiet kan worden gebruikt voor verdieping. Helaas kiezen docenten dan voor dezelfde stof, maar op een hoger niveau. Veelal wordt dat door de leerlingen gezien als ‘meer van hetzelfde’. De meeste begaafde leerlingen hebben behoefte aan maatwerk, buiten de platgetreden paden. Uit ervaring weten we dat hoogbegaafde leerlingen daarmee gemotiveerd raken. En – misschien belangrijker nog – blij, zelfverzekerd en enthousiast.

We pleiten niet voor een verandering van het systeem, veruit de meeste leerlingen hebben daar baat bij. We vragen wel alle scholen en organisaties goed te kijken naar hoe je voor deze groep leerlingen maatwerk kunt leveren. Onze leden, en vele andere scholen, doen dat al. Het kan dus! Uiteraard zijn we meer dan bereid om hierover mee te denken.