Column Dick van Hennik # 6: Passend onderwijs voor hoogbegaafden

Passend onderwijs voor hoogbegaafden: een plan of een arrangement

De brief van Staatssecretaris Dekker als reactie op de motie Straus, dd. 23 april 2014 is met brede instemming ontvangen. Hoogbegaafdheid is erkend en er zijn middelen beschikbaar. Een goede zaak. We kunnen aan de slag.

Maar eerst moet er m.i. enige ordening in de beeldvorming komen. Wat zeggen de woorden ‘passend onderwijs’. Passend op wat, voor wie en waartoe? De bedoeling is dat elk kind het onderwijs ontvangt dat hem of haar past. Maar in de praktijk gaat het toch vooral om onderwijs aan kinderen aan wie een zekere problematiek kleeft. Om die reden zijn in het verleden de Samenwerkingsverbanden opgericht, waarvan elke school deel dient uit te maken. Voor leerlingen voor wie het gewone onderwijs geen oplossing heeft, wordt een begeleidingsplan opgesteld of een zorgplan. Dit alles met de bedoeling om te kunnen voldoen aan de eisen die door dat ‘gewone’ onderwijs aan de leerlingen worden gesteld.
De vraag is of het feit dat je hoogbegaafd bent een reden is voor het opstellen van een zorgplan of een begeleidingsplan. Laat ik uitleggen wat ik bedoel.

Ons schoolsysteem is gericht op een aantal niveaus. Wie het vmbo gemakkelijk aankan, zal het op de havo mogen proberen. Zo verloopt ook de keus voor het vwo t.o.v. de havo. Maar dan. Wat gebeurt er met de leerlingen die het vwo gemakkelijk aankunnen? Voor hen hebben we geen hoger niveau beschikbaar. De realiteit is dat voorbereidend wetenschappelijk onderwijs zoals wij dat kennen, voor hoogbegaafde leerlingen ook niet het juiste schooltype is. De vraag is of daarvoor een zorgplan of een begeleidingsplan nodig is. Is een hoogbegaafde leerling per definitie iemand die zorg nodig heeft?

We hebben in Nederland onze zorgstructuur grotendeels ingericht om leerlingen te helpen om een bepaald niveau alsnog te halen, omdat dit zonder hulp niet mogelijk is. Bij hoogbegaafden ligt het wat anders. De zorg waar de staatssecretaris over schrijft gaat bij hoogbegaafde leerlingen belemmering in hun ontwikkeling, doordat ze over een kam geschoren worden met ‘de gemiddelde leerling’. Hoogbegaafde leerlingen zijn in eerste instantie en vooral gebaat bij flexibiliteit in de hoofden van hun leraren en schoolleiders. Zij kunnen zorgen dat het onderwijs voor hoogbegaafden passend wordt.