Column Dick van Hennik #5: Een nieuw paradigma in zicht?

Column Dick van Hennik
Nummer 5: Een nieuw paradigma in zicht?

Dick van Hennik is onder andere voorzitter van de Vereniging BPS. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel

Wat me het beste bevalt in het nieuwste plan van aanpak van staatssecretaris Dekker? De opmerking die hij in Engeland heeft opgepikt: “You’ll see it, when you do it”. Deze quote staat bij de opmerking dat we maar moeten ophouden met het vinden van een definitie van excellente leerlingen, toppresteerders, hoogbegaafden (zie kader op pagina 3 van het plan van aanpak). Als hij deze uitspraak werkelijk in al zijn consequenties aanvaardt, lijkt het erop dat het vertrouwen in het onderwijs weer terug is in de politiek.

Ik laat er mijn eigen interpretatie maar op los. Mag dit betekenen dat er ruimte komt voor het experiment, waarbij schoolleiders en schoolbestuurders niet meer schichtig kijken naar de opbrengstencijfers? Of naar de vraag of er wel voldaan wordt aan reeds lang vergeten wetsartikelen waar scholen misschien niet aan voldoen? Dat er weer ruimte ontstaat voor het kijken naar de behoefte van leerlingen, dat het keurslijf minder knellend wordt, waardoor leren weer centraal komt te staan? Het gaat tenslotte om leren en niet om de vraag of leerlingen wel het juiste aantal uren in een ruimte verblijven.

Alle tekenen wijzen erop. De staatssecretaris heeft zich goed laten informeren. Zo heeft hij van de leerlingen rond de website www.brightlights.nl geleerd (tijdens de zogenaamde Brightlabs) dat het goed is om voor hoogbegaafde leerlingen ruimte te creëren, waardoor ze hun eigen leren ter hand kunnen nemen. En wat te denken van het promotiefilmpje. We zien beelden van drie scholen, één basisschool (Het Talent in Lent) en twee middelbare scholen  (Het Picasso College en Het Pallas Athene College), waar Dekker op bezoek is geweest. Het is toch mooi dat deze scholen alle lid zijn van de vereniging BPS.

In veel gevallen heeft de staatssecretaris vastgesteld dat ook de overheid zelf in de plannen een belangrijke taak heeft: het weghalen van hindernissen. Is het niet al langer bekend dat creativiteit loskomt als er ruimte is voor experiment? Dat ruimte voor experiment ook betekent dat iets kan mislukken? Dat je van ‘fouten’ kunt leren? Of liever, dat je van mislukkingen kunt leren?
Nederland wil meedoen op het hoogste niveau en wil dus de ontwikkeling van toptalent stimuleren. Dat betekent dan wel dat er ook besef moet zijn van risico’s op tijdelijke terugval. Wie wil leren van mislukking, moet ook de gelegenheid krijgen om van de mislukking te herstellen.

Het is dan ook goed om te lezen dat de inspectie gaat werken met gedifferentieerd onderwijstoezicht. Dat vraagt om een forse heroriëntatie bij de Onderwijsinspectie, waar men jaren heeft besteed aan het ontwerpen van steeds weer feilbare toezichtskaders. Waar men zich in hoge mate heeft verlaten op in getallen uit te drukken onderwijsresultaten. Ik zeg met nadruk onderwijsresultaten en niet leerresultaten. Leerresultaten zijn namelijk niet objectief meetbaar, want deze zijn voor elke individuele leerling verschillend. De ambities van de staatssecretaris – die ik volledig ondersteun – vragen om niet minder dan een paradigmawisseling. Ik hoop van harte dat de overheid het onderwijs en zijn inspecteurs daarvoor de tijd gunt, dat het zicht op dat nieuwe paradigma in een open dialoog mag worden gevonden.

Tenslotte nog dit. Voor de zoveelste keer wordt de aandacht gevestigd op het feit dat we excellente leraren nodig hebben om deze ambities waar te maken. Ik ben ervan overtuigd dat we net zo goed excellente bestuurders, inspecteurs en schoolleiders nodig hebben. En om dat te bereiken, heeft het onderwijsveld tijd en ruimte nodig. Ik mag dan ook stellig hopen dat de politiek niet uit is op korte termijnresultaten. Creativiteit vraag ook ‘crea-tijd’.

Dick van Hennik
voorzitter BPS