Column Dick van Hennik # 6: Passend onderwijs voor hoogbegaafden
Passend onderwijs voor hoogbegaafden: een plan of een arrangement
De brief van Staatssecretaris Dekker als reactie op de motie Straus, dd. 23 april 2014 is met brede instemming ontvangen. Hoogbegaafdheid is erkend en er zijn middelen beschikbaar. Een goede zaak. We kunnen aan de slag.
Maar eerst moet er m.i. enige ordening in de beeldvorming komen. Wat zeggen de woorden ‘passend onderwijs’. Passend op wat, voor wie en waartoe? De bedoeling is dat elk kind het onderwijs ontvangt dat hem of haar past. Maar in de praktijk gaat het toch vooral om onderwijs aan kinderen aan wie een zekere problematiek kleeft. Om die reden zijn in het verleden de Samenwerkingsverbanden opgericht, waarvan elke school deel dient uit te maken. Voor leerlingen voor wie het gewone onderwijs geen oplossing heeft, wordt een begeleidingsplan opgesteld of een zorgplan. Dit alles met de bedoeling om te kunnen voldoen aan de eisen die door dat ‘gewone’ onderwijs aan de leerlingen worden gesteld.
De vraag is of het feit dat je hoogbegaafd bent een reden is voor het opstellen van een zorgplan of een begeleidingsplan. Laat ik uitleggen wat ik bedoel.
Ons schoolsysteem is gericht op een aantal niveaus. Wie het vmbo gemakkelijk aankan, zal het op de havo mogen proberen. Zo verloopt ook de keus voor het vwo t.o.v. de havo. Maar dan. Wat gebeurt er met de leerlingen die het vwo gemakkelijk aankunnen? Voor hen hebben we geen hoger niveau beschikbaar. De realiteit is dat voorbereidend wetenschappelijk onderwijs zoals wij dat kennen, voor hoogbegaafde leerlingen ook niet het juiste schooltype is. De vraag is of daarvoor een zorgplan of een begeleidingsplan nodig is. Is een hoogbegaafde leerling per definitie iemand die zorg nodig heeft?
We hebben in Nederland onze zorgstructuur grotendeels ingericht om leerlingen te helpen om een bepaald niveau alsnog te halen, omdat dit zonder hulp niet mogelijk is. Bij hoogbegaafden ligt het wat anders. De zorg waar de staatssecretaris over schrijft gaat bij hoogbegaafde leerlingen belemmering in hun ontwikkeling, doordat ze over een kam geschoren worden met ‘de gemiddelde leerling’. Hoogbegaafde leerlingen zijn in eerste instantie en vooral gebaat bij flexibiliteit in de hoofden van hun leraren en schoolleiders. Zij kunnen zorgen dat het onderwijs voor hoogbegaafden passend wordt.
Brief staatssecretaris hoogbegaafdheid en passend onderwijs
Met de motie Straus (Tweede Kamer 2012/13, 31 497, nr. 97) is de regering verzocht te kijken hoe hoogbegaafdheid kan worden meegenomen bij de verdere invoering van passend onderwijs. Met een brief aan de Tweede Kamer geeft staatssecretaris Dekker zijn visie op de relatie tussen hoogbegaafdheid en passend onderwijs en wat passend onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen kan betekenen.
Actie Centrum voor Creatief Leren
Het bestuur van de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen (BPS) ondersteunt van harte het initiatief om een netwerk van Centra voor Creatief Leren in Nederland te laten ontstaan. Het is een bekend gegeven dat de opvang van zg. dubbel gelabelde onderpresteerders het moeilijkste onderdeel van het begeleidingspakket voor hoogbegaafden is. De expertise die inmiddels door het CCL in Sterksel is ontwikkeld, is van grote waarde voor onze scholen. Het CCL fungeert ook als expertisecentrum voor onze BPS Academie. De kennis die daar inmiddels is gegenereerd, mag in geen geval verloren gaan.
Het bestuur van de Vereniging BPS roept dan ook alle actoren (politiek, samenwerkingsverbanden, schoolbesturen, SLO, enz.) die in het kader van de brief van de staatssecretaris aan zet zijn op, om alles in het werk te stellen om het model ‘Talent in ontwikkeling’, zoals dat bij het CCL in Sterksel is ontwikkeld, voor het onderwijsveld te behouden en de spreiding over het land mogelijk te maken.
Nu ook basisscholen lid van BPS
Sinds 1 januari 2014 kunnen ook basisscholen lid worden van de Vereniging BPS. Sinds april 2014 zijn de eerste basisscholen (aspirant-)lid. Kijk hier welke dat zijn.
‘Hartstikke hoogbegaafd is hartstikke leuk!’ Moeder en dochter schrijven boek over hoogbegaafdheid
Op veertienjarige leeftijd een boek schrijven, dat kan niet elke tiener zeggen. Bredase Loes van der List (14) schreef samen met haar moeder Floor Raeijmaekers het boek ‘Hartstikke Hoogbegaafd’. Met deze gids willen moeder en dochter ouders met hoogbegaafde kinderen kennis geven over hoogbegaafd zijn.
‘Plusklas helpt hoogbegaafd kind te weinig’
“Een plusklas instellen om hoogbegaafde kinderen op te kunnen vangen is geen oplossing. Het herkennen van hoogbegaafdheid moet deel uit gaan maken in de praktijk vanaf de 1e klas van de basisschool.” Dat stelt Henny van Hal, specialist hoogbegaafdheid uit Duiven. Van Hal deed deze uitspraak tijdens het Festival van Talent op het Olympus College in Arnhem dit weekend. Het festival werd bezocht door meer dan 1.000 ouders en kinderen
Column Dick van Hennik #5: Een nieuw paradigma in zicht?
Column Dick van Hennik
Nummer 5: Een nieuw paradigma in zicht?
Dick van Hennik is onder andere voorzitter van de Vereniging BPS. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel
Wat me het beste bevalt in het nieuwste plan van aanpak van staatssecretaris Dekker? De opmerking die hij in Engeland heeft opgepikt: “You’ll see it, when you do it”. Deze quote staat bij de opmerking dat we maar moeten ophouden met het vinden van een definitie van excellente leerlingen, toppresteerders, hoogbegaafden (zie kader op pagina 3 van het plan van aanpak). Als hij deze uitspraak werkelijk in al zijn consequenties aanvaardt, lijkt het erop dat het vertrouwen in het onderwijs weer terug is in de politiek.
Ik laat er mijn eigen interpretatie maar op los. Mag dit betekenen dat er ruimte komt voor het experiment, waarbij schoolleiders en schoolbestuurders niet meer schichtig kijken naar de opbrengstencijfers? Of naar de vraag of er wel voldaan wordt aan reeds lang vergeten wetsartikelen waar scholen misschien niet aan voldoen? Dat er weer ruimte ontstaat voor het kijken naar de behoefte van leerlingen, dat het keurslijf minder knellend wordt, waardoor leren weer centraal komt te staan? Het gaat tenslotte om leren en niet om de vraag of leerlingen wel het juiste aantal uren in een ruimte verblijven.
Alle tekenen wijzen erop. De staatssecretaris heeft zich goed laten informeren. Zo heeft hij van de leerlingen rond de website www.brightlights.nl geleerd (tijdens de zogenaamde Brightlabs) dat het goed is om voor hoogbegaafde leerlingen ruimte te creëren, waardoor ze hun eigen leren ter hand kunnen nemen. En wat te denken van het promotiefilmpje. We zien beelden van drie scholen, één basisschool (Het Talent in Lent) en twee middelbare scholen (Het Picasso College en Het Pallas Athene College), waar Dekker op bezoek is geweest. Het is toch mooi dat deze scholen alle lid zijn van de vereniging BPS.
In veel gevallen heeft de staatssecretaris vastgesteld dat ook de overheid zelf in de plannen een belangrijke taak heeft: het weghalen van hindernissen. Is het niet al langer bekend dat creativiteit loskomt als er ruimte is voor experiment? Dat ruimte voor experiment ook betekent dat iets kan mislukken? Dat je van ‘fouten’ kunt leren? Of liever, dat je van mislukkingen kunt leren?
Nederland wil meedoen op het hoogste niveau en wil dus de ontwikkeling van toptalent stimuleren. Dat betekent dan wel dat er ook besef moet zijn van risico’s op tijdelijke terugval. Wie wil leren van mislukking, moet ook de gelegenheid krijgen om van de mislukking te herstellen.
Het is dan ook goed om te lezen dat de inspectie gaat werken met gedifferentieerd onderwijstoezicht. Dat vraagt om een forse heroriëntatie bij de Onderwijsinspectie, waar men jaren heeft besteed aan het ontwerpen van steeds weer feilbare toezichtskaders. Waar men zich in hoge mate heeft verlaten op in getallen uit te drukken onderwijsresultaten. Ik zeg met nadruk onderwijsresultaten en niet leerresultaten. Leerresultaten zijn namelijk niet objectief meetbaar, want deze zijn voor elke individuele leerling verschillend. De ambities van de staatssecretaris – die ik volledig ondersteun – vragen om niet minder dan een paradigmawisseling. Ik hoop van harte dat de overheid het onderwijs en zijn inspecteurs daarvoor de tijd gunt, dat het zicht op dat nieuwe paradigma in een open dialoog mag worden gevonden.
Tenslotte nog dit. Voor de zoveelste keer wordt de aandacht gevestigd op het feit dat we excellente leraren nodig hebben om deze ambities waar te maken. Ik ben ervan overtuigd dat we net zo goed excellente bestuurders, inspecteurs en schoolleiders nodig hebben. En om dat te bereiken, heeft het onderwijsveld tijd en ruimte nodig. Ik mag dan ook stellig hopen dat de politiek niet uit is op korte termijnresultaten. Creativiteit vraag ook ‘crea-tijd’.
Dick van Hennik
voorzitter BPS
Staatssecretaris Dekker presenteert Plan van Aanpak Toptalenten
Staatssecretaris Dekker van OCW heeft op 9 maart 2014 een plan van aanpak gepresenteerd met ruim 20 maatregelen om toptalenten in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs te stimuleren. In het begeleidende filmpje komen vertegenwoordigers van drie BP-scholen aan het woord.
In een aparte brief aan de Tweede Kamer zal Dekker terugkomen op de positie van hoogbegaafdheid binnen passend onderwijs.
Ga naar het Plan van Aanpak Toptalenten 2014 – 2018
Artikel DeRedactie.be: nieuw onderzoek naar hoogbegaafdheid
Lees hier het artikel op DeRedactie.be