“Het is één geheel geworden” HB-onderwijs op het Helen Parkhurst

Sinds 2019 is Daltonschool Helen Parkhurst in Tilburg lid van de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen. Dit jaar zijn ze voor de tweede keer gevisiteerd, met een positieve uitslag,. Directeur Heidi Baars en talentbegeleider Marlene van Hommelen vertellen hoe ze afgelopen vier jaar hebben gezorgd dat hun hb-aanpak diverser en meer ingebed in de school is geworden.

Waarom is het werken met hoogbegaafde leerlingen voor jullie zo belangrijk?

Heidi Baars: “Deze kinderen denken creatief, kunnen op een andere manier naar problemen kijken, en dat vind ik inspirerend. Je kunt echt de diepte in met hen. Bovendien vind ik het mooi dat onze school ruimte biedt voor maatwerk: kinderen zijn hier echt mederegisseur van hun leerproces. Als een leerling een andere aanpak wil of nodig heeft, dan is daar ruimte voor.”

Marlene van Hommelen: “Ik herken wat Heidi zegt. We werken met deze leerlingen echt op hun niveau. Je ziet dat als zij mogen leren – in plaats van moeten – ze opbloeien. Het enthousiasme komt dan vanzelf. En dat is precies waar ik energie van krijg.”

Helen Parkhurst is een Daltonschool én Begaafdheidsprofielschool. Hoe helpt die combinatie in jullie aanpak?

Heidi: “De afgelopen jaren hebben we ons hb-onderwijs steeds beter gemaakt door in onze onderwijsvisie de Dalton-filosofie aan de aanpak voor hoogbegaafden te koppelen. Daardoor weten we veel beter wat we doen en waarom. Het is nu een geheel.

Dalton-onderwijs geeft ruimte voor zelfstandigheid, reflectie en verantwoordelijkheid. Daardoor is er letterlijk veel speelruimte voor maatwerk. De dag start voor alle leerlingen in de eigen thuisgroep. Daar is ruimte voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, verbinding, taakwerk en persoonlijke groei.

Vervolgens verdelen de leerlingen zich over verschillende pleinen. In groep 1 en 2 hebben we bijvoorbeeld het Wereldplein, Beweegplein, Kunstplein. In de bovenbouw hebben we een Spellingplein en een Rekenplein. Instructie is losgekoppeld van de thuisgroep. Zo kan ieder kind krijgen wat het nodig heeft.”

Marlene: “Voor de hb-leerlingen hebben we in elk leerjaar het Talentlab. Hier wordt de instructie aangepast aan hun niveau, zodat er veel tijd over is voor verbreding en verdieping. Denk aan vakken zoals Spaans, filosofie, programmeren of Levelwerk.

In het TalentLab draait het om vaardigheden: plannen, zelfstandig werken, creatief denken en leren omgaan met uitdagingen. Samen met de talentbegeleiders stellen de kinderen hun eigen leerdoelen op. En, ze ontmoeten hun peers uit andere groepen.

Ze blijven altijd onderdeel van hun thuisgroep. We combineren dus het beste van twee werelden. En dat is ook belangrijk voor de sociale ontwikkeling. Kinderen leren niet alleen samenwerken met gelijkgestemden, maar juist ook met leerlingen die anders denken. Dat vraagt flexibiliteit – iets wat we hier bewust oefenen.”

Heidi: “We hebben nu zo’n 270 leerlingen, verdeeld over twaalf thuisgroepen. De ochtend start dus in de thuisgroep. Na het werken op de pleinen, keren ze terug naar hun groep, waar we thematisch werken met International Primary Curriculum (IPC). Dat is een geïntegreerd curriculum waar we rijke teksten en onderzoeksvaardigheden aan koppelen.”

Marlene: “In het Talentlab, waar ik werk, krijgen hb-leerlingen instructie op een compacter niveau. Daardoor ontstaat ruimte voor verdiepende en creatieve projecten, zoals Babylonisch rekenen, Dungeons & Dragons, of colleges aan de kinderuniversiteit. We besteden ook veel aandacht aan executieve functies – plannen, organiseren, reflecteren.

Vier jaar geleden werden we voor het eerst gevisiteerd door de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen. Een van de opmerkingen was dat het cognitieve deel en het maatwerk al goed in ons aanbod zaten. Er vielen nog wel punten te verdienen op creatief denken, dat hebben we afgelopen jaren een duidelijke plek gegeven in ons programma. Ik heb kinderen in mijn Talentlab zitten, die cognitief echt nog wel ondersteuning nodig hebben, maar juist op het creatieve hun vleugels enorm kunnen uitslaan.”

Het klinkt als een inclusieve aanpak, waarin de hb-aanpak geen ‘los programma’ is.

Heidi: “Precies. HB is hier geen aparte voorziening. Het is geïntegreerd in de structuur van de school. Onze visie is vanaf de basis gekoppeld aan begaafdheidsonderwijs. Je merkt dat het daardoor geen bijzaak is, maar een vanzelfsprekend onderdeel van hoe wij onderwijs geven.

Marlene: “We hebben ook een ontwikkelgroep talent waarin alle Talentbegeleiders zitten. Zij bewaken het aanbod op schoolniveau. Daarnaast werken we in bouwteams nauw samen, zodat de kennis en aanpak echt door de hele school heen sijpelt.”

Heidi: “Ouders zijn erg dankbaar. Veel van onze hb-leerlingen hebben eerst op andere scholen gezeten. Laatst zei een ouder tegen mij: ‘ik hoef het niet meer alleen te doen of waakzaam te zijn. Jullie komen zelf met ideeën.”

Hoe zorgen jullie ervoor dat ook collega’s weten hoe ze met hb-leerlingen moeten werken?

Marlene: “Doordat we met pleinen werken, zijn leerkrachten automatisch betrokken bij verschillende leerlingen. Je werkt altijd als bouwteam – dus met meerdere leerkrachten per bouw – en deelt daarin kennis. De Talentbegeleiders zijn daar onderdeel van, ze zitten dus altijd bij de bespreking van leerlingen. Ze hebben een coachende rol in hun bouw en nemen input mee naar schoolbrede overleggen.

Heidi: “Het mooie is dat het niet alleen over hoogbegaafdheid gaat. Onze hele schoolstructuur is er één van gespreid leiderschap en gedeelde verantwoordelijkheid. HB is verweven in de visie, in de schoolgids, in het schoolplan. Het is onderdeel van wie wij zijn.”

Hoe gaan jullie om met thuiszitters of kinderen die vastlopen?

Heidi: “Wij willen de verbinding houden met school, óók als het even niet lukt. Het onderwijs kan dit niet alleen. Er is samenwerking met anderen/ experts /zorg nodig, dicht bij de school. Onze samenwerking met de boerderijopvang is daar een mooi voorbeeld van. Kinderen oefenen daar hun executieve functies in de praktijk. Maar het allerbelangrijkste: kinderen blijven onderdeel van de school, ook als ze tijdelijk uitvliegen.”

Marlene: “Het gaat vaak om kinderen met schooltrauma’s. Die wil je niet ergens ver weg plaatsen op een zorgboerderij. Ze moeten zich weer welkom voelen op school – in kleine stapjes. Vertrouwen is daarin het sleutelwoord.

Belangrijk is dat we beseffen dat we het niet alleen kunnen. Deze kinderen zijn zo slim, en hebben zoveel meegemaakt. Dan moet je samenwerken met organisaties als een zorgboerderij, maar ook met goede zorgpartners. En samen kijken wat een leerling nodig heeft.”

Tot slot: wat willen jullie vooral meegeven aan andere scholen?

Heidi: “Dat inclusief onderwijs begint bij het erkennen van verschillen. Niet elk kind past in een standaardpakket. Door ruimte te maken – letterlijk én figuurlijk – kun je deze kinderen laten groeien. Onze droom is fearless human beings afleveren, zoals Helen Parkhurst het bedoelde: kinderen die zichzelf kennen, weten hoe ze leren, en met zelfvertrouwen de wereld in stappen.”

Marlene: “Eind vorig schooljaar hadden we onze eindmusical met groep 8. Dan staan er kinderen op het podium die twee geleden nog maar een uurtje op school kwamen. Nu staan ze te stralen. En ze gaan naar het vo. Dan denk ik: ‘je staat er gewoon weer’.”