Profielenberaad wil actieve rol scholen in Ontwerpteam curriculum 2032

De organisaties en scholen verenigd in het Profielenberaad∗zijn blij met de hoofdlijn van het advies dat de Commissie Schnabel op 23 januari jl. heeft uitgebracht onder de titel ‘Ons Onderwijs 2032’. Voorzitter Hans Haerkens “Dit advies sluit goed aan bij onze visie en ervaringen. Wij delen Dekker’s voornemen om ruimte te maken voor domeinen waarin samengewerkt wordt tussen verschillende vakken. Sterker nog: veel profielscholen en –organisaties doen dit al vele jaren. Zo krijgen leerlingen de ruimte voor persoonlijke leerwegen, die aansluiten bij hun belangstelling, talenten en leerstijl.”

Veel profielscholen benutten de wisselwerking tussen ‘schools leren’ en actuele maatschappelijke vraagstukken en maken gebruik van ontwerpopdrachten  en onderzoek om academische vaardigheden te ontwikkelen. Voorzitter Haerkens: “Naast werken in verschillende domeinen biedt ook de wisselwerking tussen domeinen interessante aanknopingspunten, zoals blijkt uit praktijkervaringen van scholen die meerdere profielen aanbieden.”

Het Profielenberaad onderschrijft het belang van een doorlopende leerlijn tussen het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en het vervolgonderwijs. Enkele profielorganisaties richten zich hier expliciet op. Bij de ontwikkeling van leerstof en projecten spelen (teams van) leraren een grote en actieve rol, vaak gesteund door schoolleiders, met een heldere visie op talentontwikkeling van leerlingen en op curriculumontwikkeling.

Terecht wijzen Adviescommissie en Staatssecretaris op het belang van een goede kwaliteitsborging. Als profielorganisaties hebben we hiermee de nodige ervaring bij de toelating van aspirant-scholen, intervisie en visitatie,  en door periodiek toezicht op de kwaliteitsontwikkeling van de aangesloten scholen.

Onderwijs is nooit af, is altijd in beweging. Daarom pleiten we voor een dynamische, continue vorm van curriculumontwikkeling in plaats van een eenmalige opdracht, en voor een Ontwerpteam waarin plaats is voor profielorganisaties en de daarbij aangesloten scholen, maar ook voor andere instellingen (universiteiten, bedrijven, maatschappelijke en culturele organisaties). Graag gaan we over dit onderwerp in gesprek met de Staatssecretaris.

Utrecht, 21 maart 2016.
Namens het Profielenberaad,
De Stuurgroep,

Hans Haerkens, Henk Visscher, Stephan Meershoek, Pieter Hettema

Voor nadere toelichting:
Hans Haerkens (voorzitter profielenberaad, directeur Stichting Technasium) tel. 0622809248
Pieter Hettema (woordvoerder Profielenberaad) tel. 0651145561

Overzicht van Profielorganisaties aangesloten bij het Profielenberaad
– EP/Nuffic: 133 TTO-scholen, 36 ELOS-scholen
– VCPS: 40 Cultuurprofielscholen
– Stichting Technasium: 86+ Technasia (havo/vwo)
– Begaafdheidsprofielscholen: 34 v.o.-scholen, 4 p.o.-scholen en 21 aspirant-leden
– Platform Bèta Techniek: School aan Zet, Bèta-Excellent en 169 JetNet-scholen die samenwerken met 85 bedrijven
– 29 TopsportTalentscholen (voorheen LOOT), waarvan 4 ‘Excelleren in Sport’ (Heerenveen, Eindhoven, Amsterdam en Arnhem)
– 50+ WON-scholen (WON Akademie, Wetenschapsoriëntatie Nederland)
– CV Entreprenasium: 13 scholen
– iScholengroep: 70+ scholen, die zich richten op het benutten van de mogelijkheden van digitalisering van het onderwijs voor de talentontwikkeling van leerlingen en kwaliteitsverbetering van het onderwijs.

Daarnaast nemen ook andere onderwijsorganisaties deel aan het Profielenberaad, waaronder de Nederlandse Dalton-vereniging, Stichting het Zelfstandig Gymnasium (SHZG, 38 gymnasia, circa 30.000 leerlingen)  Havisten-Competent (HACO, 34 scholen) en UNESCO-scholen Nederland.
In totaal gaat het om ca 510 verschillende scholen voor v.o. die overigens vaak meer dan één profiel hebben (bv TTO en Cultuurprofiel, of Technasium en TopsportTalentschool).

Reactie Profielenberaad op advies ‘Ons Onderwijs 2032’ en Beleidsreactie Staatssecretaris Dekker
De organisaties en scholen verenigd in het Profielenberaad zijn blij met de richting en hoofdlijn van het advies dat op 23 januari jl. is uitgebracht onder de titel ‘Ons Onderwijs 2032’. Dit advies sluit in hoofdlijnen goed aan bij onze visie en expertise. Dat geldt ook voor de Beleidsreactie van de Staatssecretaris van 10 maart jl..

– Wij onderschrijven het voornemen om te komen tot een heldere definitie en beperking van basisvakken, om zo ruimte te maken voor domeinen waarin sprake is van een samenhangende benadering van leerdoelen vanuit verschillende (vak-) perspectieven. Veel profielscholen en -organisaties, maken al vele jaren gebruik van een dergelijke benadering en bieden individuele leerlingen de ruimte voor persoonlijke leerwegen, die aansluiten bij hun belangstelling, talenten en leerstijl.

– In lijn met de aanbevelingen hebben we zelf ervaren wat de waarde kan zijn van samenhang tussen schools leren en actuele cq maatschappelijke vraagstukken en de toepassing van kennis en inzichten d.m.v. ontwerp en onderzoek. Om deze domeinbenadering ook tot zijn recht te laten komen is een ‘rijke leeromgeving’ van groot belang. We willen de Staatssecretaris erop wijzen dat er extra investeringen nodig zijn in professionalisering van docenten en in de aanpassing van gebouwen en voorzieningen zodat werken in domeinen en samenwerking met maatschappelijke organisaties mogelijk wordt.

– Wij onderschrijven het belang van een actieve wisselwerking tussen het leren op school en de buitenwereld. Verschillende profielorganisaties hebben goede ervaring met het verbinden van het onderwijs op de school en de (lokale  en internationale) maatschappelijke omgeving (ELOS, Cultuurprofielscholen, Begaafdheidsprofielscholen, Technasium, Entreprenasium,)

– Naast werken in verschillende domeinen hebben we als Profielenberaad de laatste jaren ook gezien dat de wisselwerking tussen verschillende domeinen interessante aanknopingspunten biedt, zoals blijkt uit praktijkervaringen van scholen die meerdere profielen aanbieden. Sommige profielorganisaties (bv. WON Akademie, Entreprenasium) richten zich zelfs expliciet op de ontwikkeling van vakoverstijgende vaardigheden. Het is daarom van groot belang van deze ervaringen en expertise gebruik te maken bij het toekomstige ontwerpproces van het curriculum.

– Wij onderschrijven van harte het belang van directe betrokkenheid van (teams van) leraren bij de uitwerking van leerdoelen en de vertaling daarvan in een curriculum dat zowel vakinhoudelijke als vakoverstijgende elementen kan omvatten. Onze eigen ontstaansgeschiedenis is daarvan een goede illustratie. Veel profielorganisaties en -scholen hebben zich ontwikkeld vanuit het initiatief van bevlogen leraren(-teams), gesteund door schoolleiders, met een heldere visie op talentontwikkeling van leerlingen en op curriculumontwikkeling. Juist daarom pleiten we voor een meer dynamische, eigentijdse methodiek van onderwijs- en leerstof-ontwikkeling in plaats van een eenmalige opdracht aan een Ontwerpteam. Aan het slot van onze reactie komen we hierop terug.

– Wij delen uw opvatting dat het van belang is de doorlopende leerlijn tussen het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en het vervolgonderwijs (MBO, HO) te versterken. Enkele profielorganisaties hebben zich hier expliciet op gericht en deze invalshoek opgenomen in hun organisatiestructuur (WON Akademie, Technasium, Havisten Competent., Begaafdheidsprofielscholen). Deze ervaringen hebben ons geleerd dat een meer flexibele en dynamische vorm van curriculumontwikkeling op basis van structurele inhoudelijke samenwerking tussen voortgezet onderwijs en vervolgonderwijs minstens zoveel effect heeft als papieren afspraken over eindtermen.

– Terecht wijzen Adviescommissie en Staatssecretaris op het belang van een goede kwaliteitsborging. Als profielorganisaties hebben we hiermee de nodige ervaring bij de formulering van toelatingseisen voor aspirant-scholen, intervisie en visitatie,  en door periodiek toezicht op de kwaliteitsontwikkeling van de aangesloten scholen. Dat heeft geleid tot een palet aan instrumenten, met een grote gemeenschappelijke noemer. Hieraan hebben we een gezamenlijke publicatie∗ gewijd, waar anderen wellicht hun voordeel mee kunnen doen∗.

In de Beleidsreactie van Staatssecretaris Dekker wordt aangegeven dat ‘veel leraren en scholen (…) al volop bezig [zijn] met curriculumvernieuwing. Het is zaak op deze beweging voort te bouwen (…).’ Elders in de beleidsreactie wordt verwezen naar ‘De ervaringen met curriculumvernieuwing in Canada (…)’ die het belang van een dergelijke benadering bevestigen. Onze ervaringen als profielorganisaties en –scholen in Nederland bevestigen dit pleidooi. Kenmerkende elementen van onze werkwijze zijn de combinatie van
– gedeeld eigenaarschap, en uitwisseling van ervaringen, werkvormen en projecten tussen leraren en vaksecties van verschillende scholen
– samenwerking tussen scholen, maatschappelijke omgeving en vervolgonderwijs
– ontwikkeling van vakoverstijgende vaardigheden
– periodieke monitoring en kwaliteitszorg en
– een gestructureerd proces van continue curriculumontwikkeling met voldoende ruimte voor een schoolspecifieke invulling

Wij zijn ervan overtuigd dat de expertise van de profielorganisaties en hun deelnemende scholen een waardevolle bijdrage kan leveren en dringen erop aan dat onze inbreng terug te vinden zal zijn in de samenstelling van het Ontwerpteam. Daarbij gaan we ervan uit dat in de opdracht van het Ontwerpteam ruimte wordt gemaakt voor de ontwikkeling van een meer dynamische, continue vorm van curriculumontwikkeling met daarin een duidelijke plaats en rol van profielorganisaties en de daarbij aangesloten scholen en andere instellingen (universiteiten, bedrijven, maatschappelijke en culturele organisaties). Graag gaan we over dit onderwerp in gesprek met de Staatssecretaris.

Utrecht, 21 maart 2016.
Namens het Profielenberaad,
De Stuurgroep,

Hans Haerkens, Henk Visscher, Stephan Meershoek, Pieter Hettema

Bijlage: functie en samenstelling Profielenberaad
Het Profielenberaad is in de zomer van 2011 opgericht op initiatief van Jindra Divis (toen: Europees Platform), Henk Visscher (voorzitter VCPS) en Pieter Hettema (Publiek Leiderschap, onderwijsadvies), vanuit de behoefte te komen tot een bundeling van landelijke organisaties en hun scholen die zich bezighouden met verschillende vormen van talentontwikkeling.  Het Profielenberaad wil:
• Een netwerk zijn voor Profielorganisaties en hun (met name: voortgezet onderwijs-) scholen om vanuit de specifieke invalshoek van elke organisatie opvattingen, werkwijzen en ervaringen uit te wisselen,
o    zowel vanuit de invalshoek van landelijke organisatie (toelatingscriteria, kwaliteitszorg, ondersteuning en professionalisering leden/scholen)
o    vanuit de invalshoek van scholen (delen van best practices en nieuwe inzichten op het gebied van talentontwikkeling, ontdekken van raakvlakken en samenwerkingsmogelijkheden tussen verschillende profielen met het oog op meervoudige talentontwikkeling)
o    als vanuit de invalshoek van wetenschappelijk onderzoek op het terrein van talentontwikkeling, met het oogmerk organisaties en scholen kennis te laten nemen van nieuwe inzichten en een brug te slaan tussen onderwijs en onderzoek.
•    onderzoek te entameren op het terrein van talentontwikkeling, uiteenlopend van praktijkonderzoek in de vorm van effectmeting van afzonderlijke activiteiten tot wetenschappelijk onderzoek op het terrein van (meervoudige) talentontwikkeling en het voorkomen van onderpresteren
•    projecten op het gebied van profielen aan te vragen en uit te voeren
•    het concept van onderwijskundige profielen en schoolprofilering uitdragen richting overheid en diverse stakeholders, als middel om de onderwijskundige variatie en keuzemogelijkheden te bevorderen, en daarmee de talentontwikkeling van leerlingen.