BPS-conferentie voor hoogbegaafde leerlingen
Op vrijdag 23 januari 2015 organiseert de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen (BPS), in samenwerking met de Universiteit Utrecht en BrightLights (online magazine voor & door hoogbegaafde jongeren), de tweede conferentie voor hoogbegaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs.
De eerste leerlingenconferentie in januari 2014 werd zeer gewaardeerd door de leerlingen en de docenten. In 2015 vindt daarom de tweede editie plaats.
We willen de leerlingen een uitdagend, verrijkend en inspirerend programma bieden. Lezingen vormen een groot deel van het programma, we besteden ook aandacht aan de ontwikkeling van metacognitieve vaardigheden. Omdat de Universiteit Utrecht onze gastheer is, kunnen de leerlingen kennis maken met het hoger onderwijs, wetenschap en hoogbegaafde studenten.
Wat willen we met de conferentie?
– De leerlingen verdiepende en/of verbredende kennis op vele gebieden aanbieden,
– De leerlingen inzicht en inspiratie bieden als het gaat om wetenschap en beroepenmarkt, inclusief hun rol in de maatschappij van de toekomst,
– Zorgen dat leerlingen elkaar ontmoeten,
– Zorgen voor een boost in hun zelfvertrouwen door de – voor hen – niet-alledaagse manier van les krijgen.
Hoe ziet het programma er uit?
In drie rondes van elk 1,5 uur bieden wij een groot aantal lezingen en masterclasses:
– Leiderschap in crisissituaties – Paul ‘t Hart (hoogleraar bestuurskunde)
– Masterclass Journalistiek schrijven – 7Days/BrighLights
– Oudengelse sporen in Tolkiens The Hobbit – Thijs Porck (Engelse Taal en Cultuur)
– Denklessen: ontdek je talenten (metacognitieve vaardigheden) – Marlies Barthel (Theresialyceum)
– Na, na, na, nano – Andries Meijerink (hoogleraar Scheikunde van de Vaste Stof)
– Astrobiologie en hoe zoeken we naar het ontstaan van leven in de ruimte – Inge Loes ten Kate (Planeetwetenschapper en Astrobioloog)
– Hoe maak je een taal in 10 makkelijke stappen? – Marc Oostendorp (hoogleraar Taalkunde)
– Onze afweer als friendly fire – Linde Meyaard (hoogleraar Immuunregulatie)
– Je genen, je toekomst? – Nine Knoers (hoogleraar Klinische Genetica)
– Geheugen en synaptische plasticiteit – Casper Hoogenraad (hoogleraar Celbiologie)
– Armoede en Rijkdom in de wereld – Jan Luiten van Zanden (hoogleraar Economische geschiedenis)
– Klimaatverandering – Hans Oerlemans (hoogleraar Meteorologie)
– Europa – Mathieu Segers (Assistant Professor of International Relations and European Integration)
– Masterclass 3D-printen – Manon Mostert
Tussen de rondes is er voldoende tijd om elkaar te ontmoeten en kennis te maken met de universiteit. Lunch, koffie/thee en borrel worden geregeld.
Waar is het?
De locatie is het Ruppertgebouw op het Utrecht Science Campus van de Universiteit Utrecht (voorheen de Uithof). De locatie is goed te bereiken met het openbaar vervoer, vanaf Utrecht CS rijdt bus 12 elke 3 a 4 minuten naar het Science Campus. Ook met de auto is de locatie goed te bereiken, het ligt naast de A27.
Wat zijn de kosten?
Kosten per deelnemer zijn 50 euro.
Hoe kunt u zich aanmelden?
U kunt zich nu aanmelden met het online formulier, en aangeven hoeveel leerlingen en docenten van uw school komen.
Na aanmelding ontvangt u een link waarmee de leerlingen zich kunnen aanmelden voor de lezingen en masterclasses.
Festival van Talent op 28 maart 2015
Wil jij jouw talenten verder ontwikkelen? Wil je je verdiepen in een van jouw interesses? Ontdek je graag nieuwe talenten bij jezelf of bij je kind? Dan is het Festival van Talent dé plek voor je!
Het Festival van Talent is een dag waarop de positieve kanten van hoogbegaafdheid centraal staan. Een dag waarop iedereen inspiratie kan opdoen op de informatiemarkt, zijn of haar talenten kan benutten tijdens allerlei workshops en inloopactiviteiten en in contact kan komen met gelijkgestemden. Het Festival van Talent is er voor mensen van alle leeftijden die talenten willen ontdekken en ontwikkelen. Er zijn infostands, workshops, inloopactiviteiten en rustpunten voor volwassenen en kinderen.
In 2015 zal het Festival plaatsvinden op het Eckartcollege in Eindhoven op 28 maart.
Informatie over hoogbegaafdheid in het hoger onderwijs
De leaflets van het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen (IBHV) vormen, naast bijvoorbeeld artikelen en presentaties, één van de manieren waarop het IHBV kennis over hoogbegaafdheid verspreidt. Recent zijn er twee leaflets uitgekomen over hoogbegaafden in het hoger onderwijs. Een is speciaal voor docenten en studieadviseurs op universiteiten en hogescholen, de ander is speciaal voor studenten.
Column Dick van Hennik #7: Compacten, hoe doe je dat?
Dick van Hennik is onder andere voorzitter van de Vereniging BPS. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel.
In de jaren ’80 van de vorige eeuw vroeg ik docenten om de achterstand van een zieke leerling te helpen wegwerken. Ik was conrector van de onderbouw van een scholengemeenschap. Het meisje (tweede klas vwo/havo) was vijf maanden ziek geweest en had in die periode nauwelijks iets aan schoolwerk kunnen doen. Het was al april en doubleren was zowel voor de ouders, voor het kind als voor mij geen optie. Hoewel er geen testgegevens beschikbaar waren, kreeg ik wel de stellige indruk dat er sprake was van hoge intelligentie. Met hoogbegaafdheid was ik toen nog niet bezig. Pas later legde ik het verband.
De docente Frans had een oplossing die ze vaker gebruikte om leerlingen te helpen ‘gaten’ in het programma te dichten. “Ik haal de essentie uit de stof en laat haar dan met elk onderdeel kennismaken. Aan het eind neem ik dan een daarop aangepaste toets af; tot nu toe merk ik in het volgende schooljaar geen problemen met deze leerlingen”, zei ze.
Later – toen ik in ruime mate ervaring had opgedaan met hoogbegaafde leerlingen – realiseerde ik me dat zij hiermee een prima staaltje van compacten ten beste had gegeven. Hoe ‘eenvoudig’ kan het zijn. Door de omstandigheden gedwongen verdiepte deze docente zich in de vraag wat essentiële leerstof was om het programma te kunnen voortzetten in de volgende klas. Daardoor kon het wel. Maar zou ze het tot een standaard aanpak hebben laten komen? Ik weet zeker dat ze dat niet aandurfde en wel op basis van het argument dat het voor de rest van de leerlingen niet goed zou zijn. Je kunt dan de vraag stellen of ze dat ook had onderzocht. Ik denk van niet. Het kwam toen gewoonweg niet bij ons op om hier de kern van differentiatie te zien.
Nu, vele jaren later, weet ik dat het zo had gekund; dat het nog steeds zo kan. Wat ontbreekt is het geloof in eigen kunnen en een juiste mindset. In gesprekken wordt mij vaak tegengeworpen dat met name beginnende leraren hier moeite mee zullen hebben, omdat ze de stof niet helemaal overzien. Dat kan kloppen. Maar ook hier is een oplossing voorhanden. Ik mag als coach optreden binnen het programma ‘leerKRACHT’, gebaseerd op de aanpak van het organisatieadviesbureau McKinsey. Binnen dat programma ontdekken leraren dat samenwerken loont. Lesvoorbereiding doe je het beste in gezamenlijkheid. Door in teams samen te werken, en door de professionele inzet van kennis van de meer ervaren leraren. Daarvoor is ruimte nodig voor eigen initiatieven, en vertrouwen van de kant van de schoolleiding. Ik merk dat het werkt. LeerKRACHT bewijst dat het kan.
Hadden we dit programma maar in de jaren ’80 gehad. Of was de tijd toen niet rijp?
Ik daag de lezer uit om dit ook te proberen. Tien tegen een dat het werkt.
Dick van Hennik
voorzitter BPS
Website BPS Academie online
De BPS Academie is opgericht door het project BPS en de Vereniging BPS . Het is het platform voor ontmoeten en leren van de aangesloten Begaafdheidsprofielscholen. Kennis die binnen de deelnemende scholen wordt opgebouwd kan zo met elkaar worden gedeeld. Door gebruik te maken van elkaars interesse, expertise en kennis werken de Begaafdheidsprofielscholen op die manier gezamenlijk aan het op orde houden en verbeteren van hun kwaliteit.
Het aanbod van de BPS Academie bestaat voor het grootste deel uit aanbod van de Begaafdheidsprofielscholen zelf, en voor een klein deel uit aanbod van externe aanbieders. Het afnemen van het trainingsaanbod is alleen mogelijk voor Begaafdheidsprofielscholen zelf en aspirant-leden. Informatiebijeenkomsten BPS van algemene aard staan ook open voor geïnteresseerden die niet lid zijn van de vereniging.
Ga naar de website van de BPS Academie
Wet Passend Onderwijs van kracht
Op 1 augustus is de Wet Passend Onderwijs in werking getreden. Meer weten over passend onderwijs, bekijk dan het filmpje Passend Onderwijs in 3 minuten: http://t.co/Sh93pknztq
Begeleiding van (hoog)begaafde drop-outs
Stichting Centrum voor Creatief Leren heeft zich al 13 jaar ingezet voor het begeleiden van cognitief getalenteerde leerlingen die volkomen zijn vastgelopen. Helaas is het niet meer mogelijk voor de stichting om deze taak op zich te blijven nemen. Deze leerlingen hebben echter nog steeds ondersteuning nodig en daarom heeft Novilo zich opgeworpen om een nieuw begeleidingscentrum op te zetten om deze leerlingen op te vangen.
De intentie is om op 1 september 2014 te starten. In de periode tot 1 augustus verzamelen we voorinschrijvingen om in te schatten of het realistisch en haalbaar is om te beginnen. Voor 15 augustus moet dan de inschrijving rond zijn.
SLO zoekt pioniers passend onderwijs en (hoog)begaafdheid
Om passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen zo goed mogelijk vorm te geven, wil het Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling met bestuurders van samenwerkingsverbanden, schoolleiders, leraren en begaafdheidscoördinatoren die als pioniers al het nodige bereikt hebben, ideeën en ervaringen uitwisselen en inventariseren wat nog nodig is. Op woensdag 8 oktober van 17.00-20.30 uur is er daarom een expertmeeting in Utrecht voor pioniers in het primair onderwijs en op donderdag 9 oktober voor pioniers in het voortgezet onderwijs. Het doel is dan zicht te krijgen op goede praktijkvoorbeelden en vragen die er nog leven, boven tafel te krijgen. Hiervoor willen wij bij voorkeur een bestuurder, een schoolleider, een leraar en een begaafdheidscoördinator (dit kan uiteraard een leraar zijn) van ieder “samenwerkingsverband” aan tafel hebben, in ieder geval minimaal twee personen.
Op 3 juni is de oproep geplaatst dat het Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling op zoek is naar pioniers op het vlak van passend onderwijs voor (hoog)begaafde leerlingen. In het primair onderwijs heeft dit geleid tot voldoende aanmeldingen. Voor het voortgezet onderwijs zou het Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling de huidige groep pioniers nog graag willen uitbreiden.
Hoogbegaafden op de universiteit: uitdaging genoeg?
Hoe gaat het met de hoogbegaafden op de universiteit? Krijgen zij de uitdaging en ruimte die ze nodig hebben, en die op steeds meer scholen in het voortgezet onderwijs normaal is? Honours en excellentie zijn weliswaar steeds normaler in het hoger onderwijs, toch hebben we het idee dat dit niet voldoende is. Daarom organiseerden we als Vereniging Begaafdheidsprofielscholen op 15 mei 2014 een mini-conferentie met vertegenwoordigers van ongeveer 10 universiteiten en relevante organisaties als Mensa en CBO. Doel was een dialoog tussen de verschillende partijen met als uitkomst de vraag: welke ingrediënten zijn van belang.
Voorgezet onderwijs: een goede basis voor een brede hoogbegaafdheidsbeweging
In het voortgezet onderwijs begint de beweging om hoogbegaafden een aantrekkelijk en uitdagend programma te bieden, op stoom te komen. Naast de inmiddels 40 leden van de vereniging geven steeds meer scholen aandacht aan deze groep. Dat doen zij door uitdagende programma’s, flexibiliteit in het rooster en curriculum en eigen verantwoordelijkheid van leerlingen zelf. Ook in het primair onderwijs begint het besef te ontstaan dat hoogbegaafden meer nodig hebben dan alleen extra stof. In het beleid van de overheid zien we dit terug, zoals blijkt uit de brief van de staatssecretaris van 23 april jongstleden. Natuurlijk, er moet nog veel gebeuren, maar er is een goede basis.
Universiteiten en hoogbegaafdheid: wat merken we op?
Onze ervaring is dat hoogbegaafden baat hebben bij ruimte in hun programma en een individuele aanpak. In het voortgezet onderwijs merken we dat dit goed werkt bij deze leerlingen. Kijken we naar de universiteiten dan lijkt het onderwijs daar steeds schoolser te worden, het curriculum is vooral cognitief gericht, er ontbreekt kennis over hoogbegaafdheid, en: het volgen van een vrij programma wordt niet actief gestimuleerd door de universiteit. Wettelijk gezien zijn vrije programma’s mogelijk, maar omdat examencommissies onder grote druk staan, is het uiteraard handiger als iedereen hetzelfde parcours doorloopt. Ook weten weinig studenten dat een vrij programma tot de mogelijkheden behoort.
De afgelopen 10 jaar is honours gegroeid van een project in de marge van een hoger onderwijsinstelling naar structurele programma’s over de hele breedte. Er zijn facultaire en universiteitsbrede honoursprogramma’s, er zijn university colleges en voor de betere vwo-leerlingen zijn er pre-university colleges.
Er gebeurt dus veel. Maar is het genoeg?
Als je te hoge verwachtingen hebt, word je teleurgesteld
Een van de sprekers tijdens de bijeenkomst was Noks Nauta, expert op het gebied van hoogbegaafde volwassenen, die kort inging op het onderzoek dat al is gedaan naar hoogbegaafden op de universiteit. Haar verhaal begint in 1844 als de toen 16-jarige Tolstoi naar de universiteit gaat. Hij had hoge verwachtingen: hij wilde onderdeel zijn van de gemeenschap, hij zag uit naar goede gesprekken met studiegenoten en hij verwachtte hoogleraren met inhoud. Al op zijn eerste dag werd hij teleurgesteld: zijn verwachtingen werden niet ingelost. En dat bleef ook zo.
Er is nog weinig onderzoek naar hoogbegaafdheid en universitair onderwijs. Wat we wel weten is dat hoogbegaafden, net zoals Tolstoi 150 jaar geleden, diepgang en samenhang van de stof misten. Ze zien geen inpassing in het geheel, en missen een goede discussie met docenten en mede-studenten. Zoals een studenten het verwoordde: “als ik in een werkgroep zit wil ik meer weten, meer zeggen. Ik steek nu mijn energie in mijn mond houden, en daardoor mis ik belangrijke dingen.” Ook zijn ze vaak teleurgesteld in de feedback op wat ze maken: ze steken veel werk in een paper en krijgen dan een oppervlakkige beoordeling.
Gezien de massaliteit van het onderwijs in het eerste jaar en de niveauverschillen tussen studenten is dit geen vreemde constatering. Uit onderzoek van de Universiteit Leiden onder 80 pre-university-studenten bleek het IQ te varieren tussen 100 en 140. Feit blijft dat hoogbegaafden voortdurend op zoek zijn naar de betekenis en de samenhang van hetgeen ze leren. Ook zoeken ze samenwerking met gelijkgestemde studenten. Op scholen in het voortgezet onderwijs is dat relatief makkelijk te regelen. Op een universiteit met duizenden studenten is dat een stuk lastiger. Hoogbegaafde studenten voelen zich dan ook vaak eenzaam.
Hoe zorgen we ervoor dat deze studenten elkaar vinden, ontmoeten en helpen? Is het bijvoorbeeld mogelijk om hoogbegaafden in groepjes aan (multidisciplinaire) projecten te laten werken?
Honours: wie mag er meedoen?
“Het is meer werk, maar inhoudelijk niet zo interessant”. Zo formuleert een hoogbegaafde studente haar kijk op honoursprogramma’s. Natuurlijk is dit een voorbeeld, en het ene programma is het andere niet. Toch hebben we het gevoel dat honours niet de uitdaging en vrijheid biedt aan hoogbegaafden die zij nodig hebben. Mogen studenten bijvoorbeeld op een andere manier excelleren dan de kaders van honours voorschrijven? En mogen ze dat ook als er extra ondersteuning nodig is om dat voor elkaar te krijgen?
En dan is er nog de vraag: wie mag er meedoen? Vaak wordt gekeken naar cijfers, terwijl hoogbegaafden niet altijd goede cijfers hebben. Probleem is dat er niet een kant en klare definitie van hoogbegaafdheid is, dus hoe kun je dan selecteren?
Excellentie is absoluut belangrijk voor een universiteit, om de wetenschap beter te maken. Dat zien hoogleraren en ook bestuurders. Alleen: het bestaan(srecht) van universiteiten hangt af van de massa die het werkveld ingaat.
Wat hebben docenten nodig?
De tweede spreker was Lianne Hoogeveen van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek. Zij ging in op de docenten. De ECHA-opleiding heeft veel ervaring met het trainen van docenten om goed onderwijs en begeleiding te bieden aan hoogbegaafde leerlingen. Wat heeft een docent nodig? Allereerst een stevige theoretische basis, zodat ze zelf een mening kunnen vormen. Praktijkervaring is essentieel, net als onderzoek kunnen doen en lezen. Daarnaast moet je een nationaal en – liefst ook – internationaal netwerk hebben. Je kunt alleen iets doen als je hulp hebt van anderen.
Zou dit ook moeten gebeuren met docenten van universiteiten? Zij willen het beste uit hun studenten halen, maar kunnen niet oog voor alles hebben. En studie-adviseurs? Zij krijgen de studenten vaak te zien, vanaf het allereerste begin, en zouden de signalen moeten kunnen oppikken.
Je eigen meerwaarde kennen
Aan de andere kant zouden hoogbegaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs bewuster van zichzelf moeten worden gemaakt. Ze moeten hun eigen handleiding kennen, niet alleen wie je bent en wat je kunt, maar ook de vaardigheden om met je eigen hoogbegaafdheid om te gaan in het sociale verkeer. En weten wat je nodig hebt. Dan kun je op de universiteit beter voor jezelf op komen, en je wensen duidelijk maken. Het gaat dan niet alleen om cijfers, maar ook wat je daarnaast hebt gedaan. Een portfolio waar je zelf verantwoordelijk voor bent en waarin je jouw groeiproces laat zien, kan daarbij helpen.
Want dat hoogbegaafden een meerwaarde kunnen hebben is zonder meer duidelijk: zij kunnen de topwetenschappers van de toekomst worden. Mits ze terecht komen in een goede omgeving, voldoende worden uitgedaagd en ze de ruimte krijgen om hun eigen pad te volgen.
Wat we ook zien is dat hoogbegaafden vanuit het primair onderwijs als ‘herkend en erkend’ binnenstromen in het voortgezet onderwijs. Ze zijn getest, op school wordt er veel met hen gedaan. Hun ouders zijn mondig en betrokken als het gaat om wat hun kind nodig heeft. En ze schuwen een proces niet om de school te laten voldoen aan de de behoeftes van hun kind. Nog een paar jaar en die generatie gaat naar de universiteit. We zien dat nu ook al, in de media zijn er voorbeelden van hoogbegaafde leerlingen die zaken aankaarten als het gaat om onderwijs. Neem bijvoorbeeld iemand als Sywerd van Lienden die vanuit het LAKS zich manifesteerde en zeer mondig is.
Hoe nu verder?
Tijdens de bijeenkomst hebben we met de vertegenwoordigers van de universiteiten en andere organisaties de vragen en mogelijke antwoorden verkend. We waren erg blij met hun input en betrokkenheid. Nu maken we een document op basis waarvan we graag verder het gesprek aangaan met de universiteiten, op alle niveaus. Om te kijken welke mogelijkheden er zijn, en wat de kennis en ervaringen in het voortgezet onderwijs kan betekenen voor het hoger onderwijs.
Vragen die vaak naar voren kwam, zijn:
– hoe kunnen we de wettelijk toegestane vrije programma’s meer gebruiken voor hoogbegaafden? En zij voor zichzelf?
– hoe kunnen we docenten en adviseurs op de universiteit helpen hoogbegaafden te herkennen en erkennen?
– kunnen we, net zoals honours, beginnen met kleine experimenten aan de rand van het universitair onderwijs, om op die manier ervaringen en kennis op te doen?
– welke initiatieven en activiteiten zijn er al op de universiteit waar we gebruik van kunnen maken?
Genoeg te doen dus. Wij zijn er klaar voor. We delen graag onze ervaringen en staan open voor de dialoog.
Nieuwe (aspirant-)leden Vereniging BPS
De Vereniging BPS is erg verheugd met drie nieuwe aspirant-leden: het Corlaer College, het Orion Lyceum en Christelijke basisschool Het Kompas. SG Huizermaat en het Ludger College zijn vanaf nu volwaardig lid.
Op dit moment telt de Vereniging 40 leden in het voortgezet onderwijs (28 leden en 12 aspirant-leden), en 13 leden in het primair onderwijs (5 leden en 8 aspirant-leden).
Op de pagina Scholen vindt u een overzicht van alle scholen. Op de pagina Lid worden? vindt u informatie over hoe uw school lid kan worden.