10 jaar Vereniging BPS: verleden, heden en toekomst
Deze maand bestaat de Vereniging BPS tien jaar. In 2007 werd de vereniging opgericht door de scholen die deelnamen aan het project Begaafdheidsprofielscholen (BPS). Het initiatief voor het project kwam van het ministerie van OCW, het doel was om te komen tot een landelijk dekkend netwerk van begaafdheidsprofielscholen. Per 30 januari 2017 zijn er 44 scholen uit het voortgezet onderwijs en 22 scholen uit het primair onderwijs aangesloten. Voorzitter Dick van Hennik en bestuurslid Ninette Verheul vertellen over de groei en meerwaarde van de vereniging. En wat de toekomst brengt.
Als rector van het Dalton Voorburg was Van Hennik al bezig met onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen. Zijn school zat in de tweede tranche-scholen die meededen met het project Begaafdheidsprofielscholen. Na een aantal jaren in het bestuur werd hij in 2010 voorzitter van de vereniging. “In het begin zijn we gaan pionieren, ook wat betreft de visitaties. We mochten van onszelf experimenteren, fouten maken. Daardoor zijn niet alleen onze inzichten gegroeid, maar is ook onze filosofie stukje bij beetje veranderd. Eerst moesten scholen om deel te nemen verplicht twee ECHA-opgeleide mensen in huis hebben. Nu laten we scholen zelf die keuze maken: de expertise moet weliswaar in huis zijn, alleen op welke manier is aan de school zelf. Daardoor blijft de eigenheid van de school gewaarborgd.”
Een gezamenlijk raamwerk
“Dat is de kracht van onze vereniging”, vult Verheul aan. Zij werkte op het Stedelijk Gymnasium Schiedam en was daar veel bezig met meer- en hoogbegaafden. In 2011 kwam zij in het BPS-bestuur. “De wijze waarop we samen proberen een raamwerk te vinden voor begeleiding en onderwijs aan hb-leerlingen, zonder dat het een blauwdruk wordt. De gedragscode die we gezamenlijk hebben opgesteld is daar een essentieel onderdeel van, net als het BPS-keurmerk. Daarmee kunnen onze scholen zich ook profileren. In de zes jaar dat ik in het bestuur zit zie ik veel ontwikkelingen bij de scholen. In het begin werd vooral ingezet op extra uitdaging, op meer en diepere inhoud. Dat is nu bij veel scholen op orde, daarom verschuift de aandacht naar: hoe krijg je de hb-leerlingen aan de slag. Je ziet ook dat daar steeds meer ruimte voor komt. Extra vakken zijn prima, maar juist de didactische kanten worden belangrijker.”
“Dat is een mooie ontwikkeling”, vertelt Van Hennik. “In de loop der jaren is er meer flexibiliteit gekomen, centraal staat de leerling en zijn leerbehoefte. Er komt steeds meer aandacht voor de leerstijlen van de individuele leerling. Je kunt leren ook niet standaardiseren. Scholen maken hun programma’s steeds meer vraaggestuurd en bieden leerlingen ruimte voor hun eigen invulling: meer eigen verantwoordelijkheid, meer eigenaar van het eigen leerproces. De doelstelling blijft uiteraard wel om de leerling zijn diploma te laten halen. Ik denk niet dat die ontwikkeling stopt, je kunt je ondersteuning en aanbod steeds meer verfijnen.”
Vaardigheden en visitaties
In gesprekken met hoger onderwijs krijgt Verheul regelmatig te horen dat universiteiten vooral willen dat de vaardigheden van hb’ers verbeteren. “De decanen van de Erasmus Universiteit Rotterdam en TU Delft geven aan dat cognitieve uitdaging prima is, maar wat ze willen zijn leerlingen die de vaardigheden hebben om mee te draaien op een universiteit. Hun boodschap is: leer hen leren, zodat ze de mogelijkheden hebben om door te stromen naar honoursonderwijs. Deze begeleiding is denk ik vooral goed voor hb-leerlingen met een onevenwichtige ontwikkeling. Ze moeten leren leren en doorzetten. Op scholen moet daar ruimte voor zijn, vooral in de begeleiding: je moet gesprekken met hb’ers kunnen voeren om tot de kern te komen: wat heeft deze hb-leerling nodig. Het gaat om de manier van kijken, en die is ook goed voor de meerbegaafde leerlingen. De rol van de vereniging is om tijdens visitatie dit ter sprake te brengen, kennis hierover te delen en scholen met elkaar te verbinden.”
De visitaties zijn een wezenlijk onderdeel van de BPS-aanpak. Van Hennik: “Het kan je als school veel opleveren. De commissie fungeert als critical friend en kan aangeven waar winst valt te behalen en wat goed werkt. Als visiteur leer je zelf ook veel, je kijkt bij andere scholen binnen. Je kunt die kennis weer meenemen naar je eigen school en naar andere scholen. Ik merk dat we op het gebied van visitaties een voortrekker zijn, we worden ook benaderd door andere profielschoolorganisaties om uit te leggen hoe wij onze visitatie doen.”
Zorgen dat het samenwerken steeds beter gaat
“Daarnaast organiseert de vereniging zinvolle bijeenkomsten, ik vind het altijd erg mooi om te zien dat onze ALV’s druk bezocht worden. Naast het formele deel hebben we de afgelopen jaren nadrukkelijk ruimte gegeven aan de inhoudelijke component en de ontmoeting tussen scholen. Er is dus een gemeenschapszin ontstaan in de loop der jaren. Ik hoor ook van scholen dat ze graag naar onze bijeenkomsten komen. Helaas zijn er ook scholen die we nauwelijks zien, maar die maken dan ook geen gebruik van de netwerkfunctie van de vereniging.”
Verheul: “De BP-scholen werken meer en meer samen, delen kennis en geven via de BPS Academie geven zij onder andere workshops aan andere scholen. Op de ALV’s zorgen we er ook steeds meer voor dat scholen van elkaar weten waar ze mee bezig zijn. Ik denk wel dat we nog veel van elkaar kunnen leren. Dat is ook onze inzet: zorgen dat het samenwerken nog beter gaat. Dat is ook de kern van de Academie: het is een platform voor ontmoeten en leren van de aangesloten begaafdheidsprofielscholen. We willen zoveel mogelijk zorgen dat scholen gebruik kunnen maken van elkaars interesse, expertise en kennis. Daarmee kan de onderwijskwaliteit op elke school groeien.”
Ambities
Van Hennik ziet voor de vereniging een aantal ambities voor de toekomst. “We hoeven niet per se heel hard te groeien, de kwaliteit staat voorop. Scholen die lid zijn en willen worden moeten voelen dat het echt iets betekent om BP-school te zijn, en dat het niet zomaar een merk is. Aan de andere kant hoeven we ook niet bij een bepaald aantal scholen te stoppen. Belangrijk is wel dat we geleidelijk groeien. Inhoudelijk willen we steeds verdere verdieping van de expertise op het gebied van onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen. En het stimuleren van maatwerk voor de individuele leerling. Als ik zie hoeveel kennis en ervaring er al bij de scholen is denk ik dat geen probleem zou moeten zijn. Uiteindelijk is het ons allemaal te doen om hb-leerlingen onderwijs te geven waar ze behoefte aan hebben. Dat ze echt leren, zich ontwikkelen, verder komen. En goed voorbereid het vervolgonderwijs ingaan. Belangrijk is dat je als school uitzonderingen durft te maken, dat zou dat de cultuur binnen een school moeten zijn. Dat je begint bij de behoefte van de leerling en niet bij het onderwijs zelf.”
21 april 2017: Congres Novilo met James Webb en Maureen Neihart
Welke vragen zou jij stellen aan dr. James Webb of dr. Maureen Neihart? Bedenk ze maar vast want je hebt nu de kans om ze uitgebreid te spreken! Deze twee belangrijke professoren op het gebied van (hoog)begaafdheid komen in april naar Nederland. Ook nemen zij ’twice exceptional’ deskundige Claire Hughes mee. Het programma bestaat uit twee studiedagen voor ervaren professionals en een congres voor alle geïnteresseerden. Uiteraard kun je ook één van de drie bijwonen!
Toptalentgala 8 april 2017, inschrijving tot 24 februari!
Voor talenten uit de bovenbouw vmbo-havo-vwo organiseert het ministerie van OCW een Toptalentengala op zaterdag 8 april. Een dag gevuld met masterclasses, gegeven door bekende masterdocenten zoals rapper Ali B, modeontwerpster Oclay Gulsen en filosoof Bas Haring. De dag wordt feestelijk afgesloten met een galadiner in de Ridderzaal.
Bent u schoolleider, leraar, begeleider en/of ouder en vindt u dat uitblinkers in uw omgeving een uitnodiging verdienen, stimuleer ze dan om zich in te schrijven voor dit bijzondere evenement!
Naast masterclasses over muziek, mode en ontwerp en filosofie zijn er zijn masterclasses over gastronomie (Niven Kunz), taal (Sjaak Bral), creatie & design (Martijn van der Poll), ondernemerschap (Jip Samhoud), politiek (Mark Rutte), maatschappelijke betrokkenheid (Lilianne Ploumen), sport (Gerard Kemkers), béta &techniek (Anna Gimbrère), ICT (Evert Hoogendoorn) en zorg & robotisering (Tom Ederveen).
Twee nieuwe aspirant-leden
De Vereniging BPS verwelkomt twee nieuwe aspirant-leden:
– Gymnasium Apeldoorn
– Gymnasium Novum
Op dit moment heeft de vereniging in het primair onderwijs 11 leden en 11 aspirant-leden, in het voortgezet onderwijs zijn er 34 gecertificeerde leden en 10 aspirant-leden.
Landelijke netwerkdag Talentstimuleren 12 april 2017
Op woensdag 12 april 2017 organiseert het Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling (SLO) de jaarlijkse landelijke netwerkdag met als thema “Leren(d) Leven”. Deze netwerkdag is bedoeld voor begaafdheidscoördinatoren/-specialisten en talentcoaches in het primair en voortgezet onderwijs en vindt plaats van 9.00 tot 17.45 uur bij De Werelt in Lunteren.
Vereniging BPS op de NOT2017
Bestuursleden van de Vereniging BPS zijn aanwezig op de NOT 2017 in de Jaarbeurs Utrecht. Als school in het primair en voortgezet onderwijs kunt u bij hen terecht voor informatie over wat de vereniging voor uw school kan betekenen.
Stand: hal 8, stand 08.C075 (Stichting Koepel Hoogbegaafdheid)
Basisschool De Driesprong gecertificeerd BPS-lid
Sinds november 2016 is basisschool De Driesprong gecertificeerd lid van de Vereniging BPS.
Nieuwe aspirant-leden Vereniging BPS
De Vereniging BPS heeft er drie nieuwe aspirant-leden bijgekregen:
– Jan Ligthartschool Rendierhof, Tilburg
– De Vlasgaard, Zeeland
– Johannus Fontanus College, Barneveld
Op dit moment heeft de vereniging in het primair onderwijs 9 leden en 14 aspirant-leden, in het voortgezet onderwijs zijn er 33 gecertificeerde leden en 9 aspirant-leden.
Column Dick van Hennik #10: Zelfredzaamheid extreem begaafden
Column Dick van Hennik #10: Zelfredzaamheid van extreem begaafde leerlingen
Dick van Hennik is onder andere voorzitter van de Vereniging BPS. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel.
“Mijnheer, mag ik het anders gaan doen? Ik moet elke dag 2 uur heen- en 2 uur terugreizen en ik heb het gevoel dat ik het grootste deel van de dag voor niets kom!”
We schrijven medio 1996. De vraag kwam van een leerlinge uit 5 vwo, die 5 dagen in de week van Etten-Leur naar Voorburg reisde om naar onze school te komen. En zoals dat een hoogbegaafd kind betaamt had ze ook de oplossing klaar. Ze wilde 2 dagen per week naar school komen, een aantal proefwerken van hetzelfde vak maken en nieuwe afspraken met docenten regelen voor het geval dat ze vragen had en nieuwe afspraken maken voor de komende weken. En natuurlijk ook bijkletsen met vriendinnen.
Een revolutionair plan, maar we wezen het niet af. Deze jongedame wist wat ze wilde. Met een aanbeveling van mijn kant ging ze in gesprek met haar docenten en het lukte haar om hen ervan te overtuigen dat ze dit aankon. Uiteindelijk deed ze examen in vrijwel alle vakken. Haar dagen op school combineerde ze met de dag dat ze LO had en vakken waarvoor haar aanwezigheid in de klas op bepaalde momenten nodig was. Soms betekende dat een extra dag, maar wat haar vooral beviel was het feit dat ze grote stukken examenstof tegelijk liet toetsen en ze die dan ook kon afronden.
Hieraan moest ik denken toen ik de afgelopen maanden gesprekken met ouders voerde van extreem hoogbegaafde kinderen. Als je met een IQ van 170 niet wordt toegelaten tot het plusprogramma, omdat je op het gewone schoolwerk niet goed scoort, dan loopt er iets scheef. En we hebben het over scholen die aandacht voor hoogbegaafden tot speerpunt van hun beleid hadden gemaakt. Opvallend was wel dat het jonge leerlingen betrof. Mijn voorbeeld uit de inleiding betrof een leerling uit 5 vwo, maar de leerlingen over wie ik nu spreek zijn een meisje van 6 uit groep 3 en een jongen van 11 in klas 2 van het vo. In beide gevallen was het argument dat er geen leemten moesten ontstaan in hun kennis. Een hardnekkig fenomeen onder docenten. In beide gevallen dreigde een situatie van thuiszitten te ontstaan en dat terwijl het gaat om zeer getalenteerde kinderen die in niet-schoolse omstandigheden excelleren en zich razendsnel dingen eigen maken. Het zou mooi zijn als we hierin stappen kunnen maken en ruimte bieden aan deze leerlingen.
Tijdens de ALV van de Vereniging BPS op 2 november zal het o.a. gaan over de problematiek van thuiszitters. Ik weet vanuit de visitaties dat diverse scholen binnen onze vereniging niet schromen om leerlingen een eigen leerprogramma te laten samenstellen (het bekende voorbeeld van Erik van den Boom, die op zijn 13e het gymnasium in Schiedam afsloot, ligt nog vers in het geheugen). Maar dat zijn ze nog niet allemaal. Het zou mooi zijn als we als verenigde scholen als vanzelfsprekend oplossingen hebben voor extreem begaafde leerlingen.
De leerlinge uit Etten-Leur ging na het behalen van haar diploma twee studies in Amsterdam doen. Toen haar werd gewezen op de verplichting tot het bijwonen van studielessen voor eerstejaars heeft het haar nog moeite gekost om de begeleiders ervan te overtuigen dat ze dat niet echt nodig had.
Dick van Hennik
Leerlingenconferentie BPS 25 november 2016
Op vrijdag 25 november 2016 organiseert de Vereniging Begaafdheidsprofielscholen (BPS), in samenwerking met de Universiteit Utrecht en BrightLights (online magazine voor & door hoogbegaafde jongeren), de vierde conferentie voor hoogbegaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs. De eerste drie edities werden zeer gewaardeerd door leerlingen, docenten en de sprekers, met gemiddeld een 8.
————————————————–
Een aantal reacties van leerlingen en docenten op de vorige edities
– De lezingen waren erg leuk, interessant en leerzaam!
– Ik vond het een zeer leuke ervaring. Ik zit nu in de 3e klas en deze conferentie helpt mij met mijn keuze voor de profielkeuze.
– Zeker erg leuk voor leerlingen, maar ook voor docenten en voor herhaling vatbaar (reactie docent)
Een aantal reacties van sprekers op de vorige editie
– Ik vond het heel leuk om te doen. Deze kinderen willen gewoon het naadje van de kous weten en dat is erg leuk en inspirerend.
– Het was erg leuk om te doen en ik kreeg enthousiaste vragen. Het enthousiasme van deze leerlingen zien we helaas maar weinig bij onze reguliere studenten en ik heb daar bijzonder van genoten.
————————————————–
Lezingen en sprekers
Inmiddels hebben de volgende sprekers toegezegd:
– Opening: Ruud Abma (universitair docent Arbeid, Zorg & Welzijn)
– Lucas Lourens (hoogleraar Paleoklimatologie Universiteit Utrecht)
– Be Breij (hoogleraar Latijn Radboud Universiteit Nijmegen)
– Wouter Marra (Geo-/planetary scientist, Universiteit Utrecht)
– Henk Stoof (hoogleraar Natuur- en sterrenkunde, Universiteit Utrecht)
– Marc Bonten (hoogleraar Microbiologie, Utrechts Medisch Centrum)
– Peter Sloot (Professor of Computational Science, UvA en Professor of Complex Systems, NTU Singapore)
– Bald de Vries (Universitair hoofddocent Staatsrecht, Bestuursrecht en Rechtstheorie)
– Marcel Veenman (directeur Instituut voor Metacognitie Onderzoek, Universiteit Leiden)
– Louk Vanderschuren (Hoogleraar Neurobiologie van gedrag, Universiteit Utrecht)
– Rosalie Iemhoff (Universitair hoofddocent Theoretische filosofie, Universiteit Utrecht)
– Hinze Hogendoorn (Universitair docent Psychologie, Universiteit Utrecht)
– BrightLights (online magazine voor en door hoogbegaafde leerlingen) over journalistiek schrijven
– Peter Bijl (Assistant Professor Earth Sciences – Marine palynology & palaeoceanography)
– Rudolf Kampers (docent filosofie & oprichter Leren Filosoferen)
– José Borghans (Universitair Hoofddocent Immunologie Universiteit Utrecht)
Ga naar de conferentie-pagina voor meer informatie en aanmelden