Column Dick van Hennik #3

Column Dick van Hennik
Nummer 3: Leerlingen wijzen vaak de weg

Dick van Hennik is onder andere voorzitter van de Vereniging BPS. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel

Onlangs ontving ik een mail van Frans van Tilborg, docent aan het St. Jans Lyceum en lid van de vereniging. Hij reageert op mijn column van 8 september. Het is een ondersteunende reactie en dat is natuurlijk altijd prettig om te horen, maar hij gaat daarbij ook in op de ontwikkelingen in zijn school. En dat vond ik interessant. Van Tilborg gunt ons een kijkje in de gang van zaken binnen een school en laat zien hoe je het onderwerp op een constructieve manier aan de orde kunt stellen. De werkgroep waarvan hij lid is, maakt dankbaar gebruik van de inbreng van leerlingen. Tim is zo’n leerling die boven alle ‘verdenking’ verheven is. Een leerling die zich binnen het schoolsysteem goed heeft weten te handhaven en tevens laat zien dat hij er ook nog veel naast kan doen. Ook een leerling die er blijk van geeft om meer dan alleen de verplichte leerstof aan onderzoek te willen onderwerpen. Uit de bijlage bij de e-mail blijkt dat hij goed kan verwoorden waar hij last van heeft als het schoolsysteem rigide regels oplegt en hoeveel waardering hij heeft voor de ruimte die hij van de individuele docenten krijgt. Wat let een school om die ruimte standaard aan leerlingen als Tim toe te kennen? Dat is wat we bij de begaafdheidsprofielscholen verstaan onder ‘flexibele programmering’. Wat Tim schrijft over het huiswerk, sluit aan bij wat Ivo in zijn bijdrage (zie de link onder KENNIS, ‘Waarom ik geen huiswerk maak’).

Ook Tim stelt dat hij zelf wijs genoeg is om te bepalen wat hij wel en wat hij niet doet. Blijft de vraag of Tim met zijn hoge cijfers hoogbegaafd is of alleen maar intelligent. Ik kom daarop, omdat ik via een praatgroep op LinkedIn opmerkzaam werd gemaakt op het e-book ‘Help! Mijn kind is hoogbegaafd’ van Marieke van der Zee. Daarin legt ze met behulp van een cartoon van Mark van Eyck het verschil uit tussen een intelligent kind en een hoogbegaafd kind. Ze doet dat als volgt:

Opdracht
Lio en Noël gaan van A naar B. De afstand tussen A en B is 10 km. Lio loopt 2 km per uur. Noël loopt 5 km per uur. Hoe lang duurt het voordat Lio en Noël bij B zijn?
Een doorsnee leerling antwoordt: Lio 5 uur en Noël 2 uur
Een intelligente leerling antwoordt: 5 uur
Een hoogbegaafde leerling zegt: “Is de weg vlak?” “Is er tegenwind?” “Lopen ze eigenlijk wel?”

Hiermee is het verschil tussen leerlingen wel beschreven. Er mag ook uit blijken dat de leerlingen die de stof van het curriculum goed begrijpen en netjes ‘volgens het boekje’ werken, de hoogste cijfers halen. Waardoor de vraag gesteld kan worden dat door selectie via de cijferlijsten misschien niet de hoogbegaafde leerlingen en studenten worden gevonden.

Rest nog de vraag of Tim een hoogbegaafde, dan wel een (zeer) intelligente leerling is. We kunnen dat niet testen en het is eigenlijk ook helemaal niet relevant. Hij heeft klaarblijkelijk de selectie op cijfers goed doorstaan, maar ik durf best de gok aan dat hij zich mag scharen onder de hoogbegaafden. Lees maar wat hij schrijft over zijn stijl van werken. De crux is dat hij het systeem van zijn school feilloos doorheeft (en dus eerst het gewenste antwoord heeft gegeven) , en dat hij van zijn docenten het vertrouwen heeft gekregen dat hij nodig heeft om voldoende ruimte te maken voor zijn eigen vragen en interesses. Dat wil zeggen, niet alle docenten, maar wel de meesten. Dat is dan ook wat deze zeer getalenteerde leerlingen nodig hebben. De school er zijn voordeel mee doen als er naar de leerlingen geluisterd wordt en dat hebben ze op het Sint Jans Lyceum goed begrepen. Zo simpel kan het zijn. Toch?

Dick van Hennik