Artikel – School op de Berg: hb-onderwijs als de gewoonste zaak van de wereld
In oktober 2022 kregen acht scholen (opnieuw) het certificaat Begaafdheidsprofielschool. Twee van deze scholen bestaan nu 100 jaar: het Titus Brandsma Lyceum en basisschool School op de Berg. Noëlle Joosen is leerkracht en coördinator van de plusklas, Lennie Tijmstra is teamleider onderbouw.
Lennie Tijmstra: “We zijn een katholieke basisschool in Amersfoort met ongeveer 550 leerlingen. De basis van ons onderwijs is dat we uitgaan van de behoeften en leerstrategieën van het kind. Mede daardoor zijn onze leerresultaten hoog. En door de inzet van vakspecialisten en het werken met de Kwaliteitsgroep Begaafdheid; die is verantwoordelijk voor scholing en begeleiding van het team op het gebied van begaafdheid.
Voor (hoog)begaafde en (hoog)intelligente leerlingen hebben we een doorlopende leerlijn. Dit aanbod omvat compacten, verrijken en de mogelijkheid tot deelname aan een interne plusklas. We werken in de regio samen met andere scholen, zoals het het Corderius College. Binnen onze onderwijsstichting spelen we een voortrekkersrol als het gaat om hoogbegaafdheid.
Onze school heeft lang geleden gekozen voor hb-onderwijs. Er waren toen al leraren die kennis daarover hadden, dat hebben we verder uitgebouwd. We zorgen ervoor dat leraren vrijgeroosterd worden en dat ook leerlingen uit de klas mogen om extra activiteiten te doen. Op dit moment doet Noelle dat samen met twee collega’s”
Noëlle Joosen: “Ik ben begonnen als ergotherapeut in een revalidatiecentrum. Mijn kinderen zaten zo’n twintig jaar geleden op deze school, in die tijd heb ik de switch naar het onderwijs gemaakt.
Het is mooi om te zien welke ontwikkeling we hebben doorgemaakt. In het begin boden we activiteiten en projecten aan. Dat doen we nog steeds, alleen zijn die nu een middel om andere doelen te bereiken, zoals je vaardigheden en talenten ontwikkelen, persoonsvorming en het stimuleren van samenwerken. En, erg belangrijk, we leren de leerlingen omgaan met hun frustraties.”
“Je moet kinderen laten beseffen dat soms iets niet lukt, dat je niet alles kunt. En dat je daarvan heel veel leert.”
Tijmstra: “Het leren leren is erg belangrijk. Deze kinderen kunnen prima op hun intelligentie alleen de basisschool doorkomen. En vaak ook nog een deel van het voortgezet onderwijs. Ze lopen niet tegen barrières aan, er is geen leerkuil. Je moet kinderen laten beseffen dat soms iets niet lukt, dat je niet alles kunt. En dat je daarvan heel veel leert. Voor een leerkracht met dertig leerlingen is het natuurlijk ook erg lastig om te zorgen voor de leerkuil.
Een tijdje geleden liep ik door de school en hoorde gefrustreerde kinderen. Noëlle had de hb-leerlingen tegen hun grenzen aan laten lopen. Ze moesten een huis ontwerpen en daarna uitvoeren in klei. Tekenen ging nog wel, maar kleien….dat was erg lastig. Natuurlijk is het niet leuk voor de leerlingen, maar dit soort ervaringen zijn belangrijk.”
Joosen: “We zoeken inderdaad vaak de grenzen op. Daar waarschuwen we ouders voor. Het is wel eens voorgekomen dat we een mailtje krijgen dat hun kind niet meer naar de plusklas wil. Uiteraard gaan we daarmee aan de slag.
Lennie zei het al, voor een leerkracht is het lastig om dit in een volle klas te doen. Daarom hebben we een – fysieke – plusklas. Die bestaat nu zo’n 25 jaar. Op dinsdag en woensdag komen we met 28 kinderen, ook van andere scholen, bij elkaar. We zijn met drie begeleiders, we verdelen de groep dan en gaan aan de slag met onderwerpen als filosofie, talenten ontdekken, debatteren en persoonlijke doelen stellen. De middagen zijn gereserveerd voor Levellab groep 3 en groep 4. Deze groep krijgt een uur per week projectonderwijs.”
“Het begint in de eigen klas. Je wilt de kinderen zoveel mogelijk ook daar bedienen.”
Maar het begint in de eigen klas. Je wilt de kinderen zoveel mogelijk ook daar bedienen. De kinderen werken in de groepen voornamelijk aan levelwerk, verbredende stof naast de verdiepende stof die bij de methode hoort. In de plusklas wordt daarover uitleg gegeven. Ook voor de leerlingen die alleen levelwerk hebben en niet in de plusklas zitten.”
Tijmstra: “We hebben een stroomschema dat we hanteren als een leerling naar de plusklas zou kunnen. Wat is er al in de klas gedaan? Wat kunnen we daar nog meer doen? Een slim kind gaat niet meteen naar de plusklas. Overigens werken we niet met IQ-testen, we gaan uit van de professionals in de klas in samenwerking met Noëlle en haar twee collega’s.”
Joosen: “Dat betekent dat we onze leerkrachten regelmatig bijscholen, opfriscursussen organiseren. Zodat ze in hun klas makkelijker de hb-leerlingen kunnen helpen. En hen ook kunnen signaleren. Een onderwerp dat we regelmatig voorbij laten komen is het verschil tussen hoogbegaafd en zeer intelligent. Daar zit een wezenlijk verschil tussen. Hele slimme leerlingen hebben voldoende aan verdieping. HB-leerlingen vragen door, zijn niet snel tevreden met een antwoord, denken creatief, zoeken andere oplossingen.”
Tijmstra: “Het mooie is dat deze werkwijze heel normaal bij ons is geworden. Het inbedden in beleid en begroting was destijds wel een dingetje. We vonden dat dit een schoolbeslissing moest zijn. Als de schoolleiding dit belangrijk vindt dan is het makkelijker om mensen mee te krijgen. Het wordt ook een stapje hoger gedragen, bij het bestuur van onze stichting.
In het begin zeggen mensen: moeten we dat nu echt doen? Dan gaat het lopen, mensen zien de urgentie en de meerwaarde. Ze zien de verandering bij de leerlingen, die worden blijer, enthousiaster, trotser. En nu is het business as usual.”